عرض اندام غواصان دریادل از شهر بی‌دریا/ غواصان دیروز حماسه‌سازان امروز
به گزارش موج رسا; زنجان از دیرباز، سابقه و تمدن درخشانی در کشور داشته و از پیشگامان نهضت انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است به طوری که اولین راهپیمایی اعتراضی زنان انقلابی کشور در این استان برگزار شده و با تقدیم 3535 شهید، 7 هزار جانباز و 586 آزاده نقش مهمی در پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی داشته و پس از آن نیز با حضور غیرتمندانه و حماسی در صحنه‌های مختلف همواره لبیک‌گوی فرمان ولایت فقیه بوده است و این افتخار را دارد که تعدادی شهید مدافع حرم نیز تقدیم اسلام کرده است.
استان زنجان به داشتن القابی چون دیار کریمان و خیران و دارالعلم افتخار می‌کند و حماسه عظیم مردم در عزاداری هشتم محرم که به یوم‌العباس مشهور شده سبب نام گرفتن زنجان به عنوان پایتخت شور و شعور حسینی شد اما عناوین افتخارآمیز زنجانی‌ها به این موارد ختم نمی‌شود بلکه غیرت و دلاورمردی خط‌شکنان جان‌برکف زنجانی در دوران دفاع مقدس و به‌ویژه در عملیات‌های والفجر 8 ، کربلای 4 و کربلای 5 و جانفشانی غواصانی که رنگ دریا را به خود ندیده بودند سبب شد تا مقام معظم رهبری در توصیف این رشادت‌ها مدالی با عنوان «دیار غواصان دریادل» را به گردن زنجانی‌ها بیندازند و نقش زنجان در عرصه‌های مختلف نظام مقدس جمهوری اسلامی، پررنگ‌تر از همیشه باشد.
گزیده‌ای از بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مردم زنجان در 21 مهرماه سال 1382 بدین شرح است: «شهر زنجان را از دیرباز به عنوان یک شهر مؤمن و فرهنگی شناخته‌ام. از این شهر در دوران‌های مختلف و از جمله در دوران انقلاب اسلامی نمونه‌ها و نشانه‌هایی بروز پیدا کرده که برای هر مجموعه انسانی مایه مباهات و افتخار است. اوّلاً در جریان انقلاب اسلامی، این شهر نقش ایفا کرد و پس از پیروزی انقلاب در دوران دفاع مقدّس هم «غواصان دریادل زنجانی» در نیروهای مسلح، نقش‌های برجسته‌ای ایفا کردند. در زمینه حضور سیاسی و انسانی در صحنه‌های انقلاب نیز استان زنجان دارای موقعیت‌های برجسته است؛ یعنی متوسط میزان حضور سراسری مردم کشور در مسائل حساس انقلاب - مثل انتخابات - پایین‌تر از حد حضور مردم زنجان است. جوانان مؤمن در دوران دفاع مقدس و دوران دفاع از ارزش‌های جمهوری اسلامی همواره در وسط صحنه حضور داشتند و مردم زنجان جایگاه برجسته‌ای را برای خود ثبت کردند که تا امروز هم این هست و در آینده هم به فضل پروردگار خواهد بود.»
رزمندگان زنجانی همواره حضور پررنگی در دفاع مقدس داشته و خط‌شکن عملیات‌های مختلف بودند اما از آنجایی که محور این گزارش، دیار غواصان دریادل است مروری بر عملیات‌های والفجر 8 و کربلای 4 و کربلای 5 می‌کنیم که غواصان زنجانی در آن عملیات‌ها جانفشانی کردند.
** عملیات والفجر 8
زمین منطقه در میان آب، محصور بوده و تحت تاثیر جذر و مد آب خلیج فارس و رطوبت دائم حاصل از آن است و به همین دلیل، قسمت عمده‌ای از زمین منطقه باتلاقی، نمکزار و سُست است. ارتفاع آب رود اروند که متاثر از دریاست در عمیق‌ترین قسمت رودخانه به ۲۵ متر می‌رسد و در ساحل رودخانه، پوششی از چولان (بوته‌های بلند) و نِی وجود دارد. ارتفاع چولان‌ها حداکثر ۵/۱ متر و ارتفاع نی‌ها نیز ۳ تا ۴ متر است به‌گونه‌ای که انسان به راحتی می‌تواند در میان آن‌ها مخفی شود همچنین نخلستان بزرگی در ساحل خودی و دشمن وجود دارد که عمق آن بین ۲ تا ۵ کیلومتر متغیر بوده و زمین اطراف آن نیز اغلب سُست است.
قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) هدایت و اجرای عملیات را با 2 قرارگاه عملیاتی کربلا و نوح بر عهده داشت همچنین 4 قرارگاه فرعی به نام‌های یونس یک، یونس 2 ، رعد و شهید سلیمان‌خاطر با ماموریت‌های جداگانه برای این عملیات تشکیل شده بودند.
عملیات به پی بردن به نحوه عبور از رودخانه، چگونگی شکستن خط و گرفتن سرپُل و چگونگی هوشیاری دشمن، مرحله‌بندی شده بود که نیازمند حضور در غرب اروند و شناخت بیشتری از واکنش‌های دشمن بود. با توجه به عکس، نقشه و اطلاعات به‌دست‌آمده از زمین، 4 مرحله شامل 1- عبور از رودخانه و شکستن خط و پاکسازی سرپل به‌دست‌آمده؛ 2- تصرف شهر فاو و رسیدن به خورعبدالله و استقرار در منطقه مثلثی شکل شمال شهر و همچنین استقرار در پایگاه دوم موشکی در شمال‌غربی شهر؛ 3- پیشروی تا ابتدای کارخانه نمک و تشکیل خط دفاعی به موازات این منطقه از ساحل تا خورعبدالله؛ 4- رسیدن به زمین انتهای کارخانه نمک و کانال انتهای کارخانه واقع در جاده اُم‌القصر تا ساحل رودخانه، برای عملیات مشخص شده بود.
سرانجام پس از حل معضلات اساسی عملیات، تکمیل طرح مانور و تامین پشتیبانی‌های مورد نظر و سازماندهی قرارگاه‌ها و یگان‌ها دستور انجام عملیات در ساعت ۲۲:۱۰ مورخه ۲۰/۱۱/۱۳۶۴ توسط فرمانده کل سپاه با قرائت رمز عملیات صادر شد و یگان‌های نیروی زمینی سپاه با پشتیبانی آتش طرح‌ریزی شده، تهاجم خود در محورهای مورد نظر را آغاز و مبادرت به شکستن خط کردند.
غواصان، نقش مهمی در جنگ تحمیلی بر عهده داشتند چراکه پیروزی و موفقیت یک عملیات به رشادت و خط‌شکنی آن‌ها بستگی داشت و اگر غواص‌ها موفق نمی‌شدند، عملیات نمی‌توانست به اهداف خود برسد. غواصان در جنگ، مظلومانه به شهادت می‌رسیدند و پیکر پاک بسیاری از آن‌ها هرگز پیدا نمی‌شد.
** عملیات آبی- خاکی کربلای 4
براساس راهبرد نظامی ارائه‌شده از سوی سپاه پاسداران به مسئولین کشور برای نیل به پیروزی در جنگ باید جاده‌های شمالی و جنوبی بصره در جبهه جنوب و نیز جاده‌های مواصلاتی کَرکوک به بغداد در جبهه شمالی، قطع و یا تهدید شده و در نتیجه، صدور نفت عراق به خارج، کاملاً قطع شده و سپس حرکت اصلی به سمت بغداد آغاز می‌شد. بر همین اساس، محاصره و سپس تصرف شهر بصره به عنوان هدف عملیات اصلی سپاه پاسداران در سال ۱۳۶۵ مورد توجه قرار گرفت که برای تحقق آن به‌کارگیری حدود ۵۰۰ گردان و آن هم از 3 محور ضرورت یافت اما به دلیل مشکلاتی مانند ضعف امکانات نظامی، تنها یک محور (به عنوان تنها راه باقیمانده جنگ در جبهه جنوب) انتخاب شد.
هدایت و فرماندهی عملیات بر عهده قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا(ص) سپاه پاسداران بود و 4 قرارگاه عملیاتی نجف، قدس، کربلا و نوح هدایت نیروها را بر عهده داشتند. چهار منطقه شلمچه، ابوالخصیب، مقابل اُم‌الرصاص و جزیره مینو برای انجام این عملیات بزرگ انتخاب شد.
با توجه به اینکه عملیات باید در ساعت ۲۲:۳۰ مورخه ۳/۱۰/۱۳۶۵ آغاز می‌شد، غواص‌های خودی، ساعاتی قبل به درون آب رفته و به سمت خط دشمن حرکت کردند. در این میان، نیروهای دشمن که کاملاً آماده و هوشیار بودند ضمن پرتاب منور، با تیربار و خمپاره به طرف نیروهای خودی شلیک می کردند. در مجموع، عملیات خارج از کنترل و هدایت فرماندهی قرار گرفته بود و یگان‌ها قبل از هر دستوری با توجه به نوع وضعیت و هوشیاری و عکس‌العمل دشمن به محض رسیدن به ساحل، درگیری را آغاز می‌کردند.
یکی از مناطق حساس عملیات، جزیره ام‌الرصاص و نوک بوارین بود که به‌رغم تلاش بسیاری که برای تصرف آن انجام شد به خاطر هوشیاری دشمن، امکان ادامه درگیری از میان رفت. دشمن با شلیک پرحجم تیربار روی آب از عبور نیروها از تنگه ام‌الرصاص- بوارین جلوگیری کرد. در این حال با توجه به هوشیاری دشمن، امکان ادامه عملیات میسر نبود لذا به منظور حفظ قوا و طراحی مجدد عملیات آتی از ادامه نبرد اجتناب شد.
** عملیات کربلای 5
رزمندگان سپاه اسلام برای آزادسازی مناطق تحت اشغال و دفع تجاوز دشمن و به منظور دستیابی به اهداف والای خود اقدام به انجام عملیات کربلای 5 در این منطقه کردند. این عملیات در 19/10/1365 در منطقه شلمچه و شرق بصره آغاز شد. قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) به عنوان قرارگاه مرکزی و قرارگاه‌های نجف، کربلا و قدس نیز تحت نظر قرارگاه مرکزی، عملیات را راهبری می‌کردند.
شکستن خطوط و استحکامات و پیشروی در شرق بصره، توانایی‌ها و قابلیت‌های نظامی عراق را بار دیگر زیر سؤال برد چنانکه روزنامه آبزِرِور (چاپ پاریس) به نقل از کارشناسان غربی نوشت: «برای اولین بار از آغاز جنگ تاکنون ناظران و کارشناسان غربی در مورد امکانات دفاعی عراق، دچار تردید شده‌اند.» همچنین تاکید بر توانایی نظامی ایران، بخش دیگری از تحلیل‌های ارائه‌شده در رسانه‌های خبری بود چنانکه رادیو بی‌بی‌سی طی تحلیل در همین زمینه با توجه به تجربه سپاه در عملیات فاو و عبور از رودخانه اروند ضمن اشاره به عبور از منطقه آب‌گرفتگی و کانال پرورش ماهی در عملیات کربلای ۵ گفت: «موفقیت ایران در عبور از دریاچه ماهی، یک بار دیگر توانایی ایران در عبور از آبراه‌ها را نشان می‌دهد.»
هفته‌نامه نیوزویک نیز ضمن تاکید بر پیروزی ایران در عملیات کربلای ۵ بر شرایط پیروزی ایران بر عراق اشاره کرد: «تهاجم ایرانی‌ها در نزدیکی بصره حداقل یک چیز را در خصوص جنگ ایران و عراق تغییر داده و آن این مساله است که برای اولین بار طی چند سال گذشته، این احتمال را که یک طرف حقیقتاً بر دیگری پیروز شود، مطرح ساخته است.»
به دلیل دست نیافتن ایران به اهداف پیش‌بینی‌‌شده در عملیات کربلای ۴ ، بحران بزرگی برای فرماندهان جنگ به وجود آمده بود. به همین سبب با توجه به آمادگی یگان‌ها و نیروهای داوطلب برای انجام عملیاتی دیگر، طرح عملیات «کربلای۵» در مدتی اندک یعنی ۱۲ روز، ریخته شد.
عملیات کربلای ۵ تا اندازه‌ای انتظارات مردم را برآورده ساخت. این عملیات تا پایان سال ۱۳۶۵ ادامه یافت و به لحاظ مقاومت و جنگندگی نیروهای ایران در شرایط بسیار مشکل و پیچیدگی دژهای مستحکم دشمن، یکی از بزرگترین نبردهای تمام دوران جنگ تحمیلی محسوب می‌شود.
** گردان غواصی حضرت ولی عصر(عج) زنجان
در تابستان سال 65 ماموریت ویژه‌ای جهت انجام عملیات آبی- خاکی (کربلای 4) در جبهه جنوب به لشکر 31 عاشورا محول شد. برای این منظور 2 گردان حضرت ولی عصر(عج) زنجان و حبیب ابن مظاهر تبریز از سوی فرماندهی لشکر انتخاب شده و هر کدام برای هر گردان حدود 300 نفر نیروی جدید که عمده آن‌ها از نیروهای ورزیده و باتجربه جبهه‌ها و از غواصان عملیات والفجر 8 بودند در نظر گرفته شدند. جهت آموزش این نیروها برای شرکت در عملیات، برنامه زمانی 6 ماهه‌ای برای تمرین و آمادگی، پیش‌بینی شده بود و نیروهای گردان ولی عصر(عج) در مرحله اول آموزش‌ها در پادگان شهید قاضی تبریز، مستقر و در استخر باغشمال، شروع به یاد گرفتن شنا و آشنایی مقدماتی با غواصی کردند.
پس از مدتی آموزش‌های سخت و طاقت‌فرسای غواصی در سد دِز دزفول و بعد در موقعیت قجریه (شهید اوجاقلو) در کنار کارون به طور شبانه‌روزی دنبال شد و با پایان آموزش‌ها نیروها آماده انجام عملیات شدند که رزمندگان گردان‌های غواصی زنجان با جانفشانی غیورانه خود، برگ زرین دیگری در تاریخ شهامت، دلاوری، خط‌شکنی و وطن‌پرستی این خطه رقم زدند که بخشی از آن‌ها در ادامه گزارش معرفی می‌شوند.
** سردار جانباز منصور عزتی
متولد 1343 در زنجان، فرمانده شجاع گردان غواصی حضرت علی‌اصغر(ع) در عملیات والفجر 8 و تیپ یک غواصی لشکر 31 عاشورا در عملیات‌های کربلای 4 و 5 بود. سردار عزتی از السابقون جبهه و جنگ است که در عملیات‌های خیبر، بدر، والفجر 8 ، کربلای 4 و 5 ، نصر 7 ، بیت‌المقدس 2 و 3 حضور داشته و در دوران دفاع مقدس و پس از آن نیز فرماندهی یگان‌های مختلفی را عهده‌دار بود.
** سردار جانباز محمدتقی اوصانلو
متولد 1341 در زنجان، فرمانده دلاور گردان غواصی حضرت ولی عصر(عج) در زمان دفاع مقدس بود و پس از ان نیز مسئولیت‌های مهمی چون فرماندهی تیپ دوم امام زمان(عج)، تیپ مستقل 21 امام رضا(ع) نیشابور، لشکر 31 عاشورا و قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) را بر عهده گرفت.
** سردار جانباز مجید ارجمندفر
متولد 1344 در زنجان، جانشین شجاع گردان غواصی حضرت ولی عصر(عج) در عملیات‌های کربلای 4 و 5 بود و پس از ان نیز مسئولیت‌هایی چون فرماندهی گردان، معاونت عملیات تیپ انصارالمهدی(عج)، جانشین تیپ انصارالمهدی(عج)، مسئولیت عملیات لشکر 31 عاشورا، فرمانده تیپ مکانیزه صاحب‌الزمان(عج)، فرماندهی سپاه استان زنجان و جانشین قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) را بر عهده گرفت.
** جانباز غلامرضا جعفری
متولد زنجان از قدیمی‌های جبهه و جنگ است که در عملیات‌های کربلای 4 و 5 فرمانده گروهان غواصی در گردان حضرت ولی عصر(عج) بود. وی همچنین مصاحبه با غواصان و مستندسازی تلاش‌های آن‌ها را نیز انجام می‌داد.
** جانبار حمید جباری
متولد 1343 در زنجان از رزمندگان قدیمی و دلاور جبهه در عملیات کربلای 4 و 5 ، فرمانده گروهان ساحل‌شکن‌های گردان حضرت ولی عصر(عج) در عملیات کربلای 5 بود که در شلمچه بعد از شکستن خط توسط غواصان با قایق وارد عمل شدند.
** شهید یعقوبعلی محمدی
متولد 1340 در زنجان، فرمانده دلاور گروهان یک غواصی گردان حضرت ولی عصر(عج) در عملیات کربلای 4 و از قدیمی‌های جبهه و جنگ بود و در عملیات‌های حصر آبادان، فتح‌المبین، بیت‌المقدس، والفجر مقدماتی، 3 ، 4 ، 6 ، خیبر، بدر و والفجر 8 حضور داشت و پس از سال‌ها مجاهدت در عملیات کربلای 4 در بوارین به آسمان‌ها بال گشود.
** شهید ابوالفضل خدامرادی وطن
متولد 1342 در زنجان از فرماندهان ورزیده و شجاع گردان حضرت ولی عصر(عج) بود و در عملیات‌های بسیاری، جانانه حضور داشت و پس از سال‌ها مجاهدت در شب اول عملیات کربلای 5 در شلمچه، قفس تن را شکست و به آسمان‌ها بال گشود.
** شهید محمدباقر فتح‌الهی
متولد 1341 در سلطانیه، فرمانده گروهان 2 غواصی در عملیات کربلای 5 و از فرماندهان دلاور گردان حضرت ولی عصر(عج) و از السابقون و فرماندهان کاربلد و نظریه‌پرداز جنگ بود که پس از سال‌ها مجاهدت در جبهه‌های نبرد و چندین نوبت مجروحیت در شب اول عملیات کربلای 5 در شلمچه به قافله شهدا پیوست.
** دانشجوی شهید محمود سهرابی
متولد 1343 در زنجان، معاون شجاع گروهان غواصی یک (گروهان شهید ابوالفضل خدامرادی وطن) بود که در عملیات کربلای 5 در شلمچه از داخل معبر دشمن به آسمان‌ها بال گشود.
قصه غواصان دریادل زنجانی به این افراد و این متن‌ها محدود نمی‌شود و به‌یقین جانفشانی‌ها و غیرتمندی‌های رزمندگان دیروز و راویان امروز و همچنین ایثار و فداکاری پداران و مادران دلاور زنجانی که ایثار آن‌ها کمتر از رزمندگان نبود، بسیار بیشتر است که در این مجال نمی‌گنجد.
رشادت، ازخودگذشتگی، فداکاری و حضور در صحنه زنجانی‌ها امروز نیز در میدان‌های مختلف ادامه داشته و ایثارگران اجتماعی، خیران و نیکوکاران این استان همواره پای دین، نظام و انقلاب ایستاده‌اند که نمونه‌های بارز آن در شهدا مدافع حرم، کمک‌های مومنانه در ایام شیوع بیماری کرونا، شرکت در انتخابات و راهپیمایی‌ها و بصیرت در فتنه‌ها که زبانزد عام و خاص است و مردم زنجان ثابت کرده‌اند که پای تعهدات و آرمان‌های انقلاب اسلامی مانده و در لبیک به فرمان ولایت فقیه از هیچ امکان و تلاشی دریغ نمی‌کنند.
رشادت جوانان دیروز در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل و در دفاع از جان، مال، خاک و ناموس این وطن، نمونه و الگوی بسیار مهم و عملی برای جوانان امروز است که مسیر مقابله و مبارزه با دشمن را در جبهه‌ای دیگر تحت عنوان «جنگ نرم» ادامه می‌دهند که رهبر معظم انقلاب اسلامی چندین سال قبل نسبت به این جنگ، هشدار داده و تذکرات لازم را ارائه فرمودند.// آ
انتهای خبر/