10 دقیقه از حاشیه تا شهر

به گزارش موج رسا; مالدره اولین بافت مسکونی ورودی شهر زنجان از سمت تبریز است که اسمش به کوی فاطمیه تغییر کرده؛اگر چه به قول اهالی هنوز هم کسی به اسم جدیدش عادت نکرده است.

از میدان جهاد به سمت شهر زنجان،در ابتدای کمربندی  یک راه فرعی به کوی فاطمیه راه دارد،در ورودی محله کوچه‎های باریک، خانه‏‎های کوچک و خرابه‎های بسیاری وجود دارد که با آن مواجه می‎شوی.

هیچ نشانی از نانوایی،قصابی و مرکز بهداشت دیده نمی‎شود وهنوز هم زباله‎هاتوسط شهرداری جمع‎آوری نشده،بوی تعفن زباله‏‎ها در محیط پیچیده است،سیم‏کشی نامنظم برق،انباشت نخاله‏‎های ساختمانی،ساختمان‎های کوتاه و بلند و جوی آب‎های کثیف،تیر چراغ برق‎هایی که در وسط خیابان رویده‎اند گویای واقعیت حاشیه‏‌نشینی این منطقه زنجان است منطقه‎ای که با هیچ یک از استانداردهای شهرسازی همخوانی ندارد.

قدمت مالدره در جنوبی‎ترین منطقه زنجان حالا به آغاز دهه پنجم رسیده ولی خبری از خدمات‎رسانی‌های اولیه در آن دیده نمی‎شود.

کوی فاطمیه بالای 120 خانوار جمعیت دارد و طبق آمار که در زنجان حدود ۲۰ درصد جمعیت حاشیه‌‏نشین وجود دارد این منطقه نیز جزو مناطق هفتگانه حاشیه شهر در کنار کوی چمران، کوی مهدیه، کوی وحدت، کوی شهدا، بیسیم و اسلام آباد قرار گرفته است و در چنین وضعیتی می‎توان گفت ساکنان حاشیه‌نشین کوی فاطمیه پایین‌ترین شاخص‌های زندگی را دارند.

محیط شهری نامناسب، نبود امکانات اولیه زندگی،خانه‎های در حال تخریب و مشکلات بهداشتی از عمده‎ترین مشکلات مناطق حاشیه‎نشین است که کوی فاطمیه زنجان نیز از این امر مستثنی نیست.

شاید امروز بسیاری از مسئولان گمان می‎کنند که این رسم روزگار است که عده‎ای در بالاترین نقاط شهر با مجلل‎ترین امکانات زندگی کنند و عده‎ای دیگر در جنوبی‎ترین نقطه شهر زنجان اینگونه حاشیه‎نشینی را تجربه کنند.

آسیه پیرزن 70 ساله منطقه حاشیه کوی فاطمیه زنجان است که به قول خودش 30 سال است در این منطقه زندگی کرده و فرزندانش را عروس و داماد کرده است.

او می‎گوید:" نانوایی و بقالی و خط واحد نداریم اگر یک مهمان ناخوانده بیاید امکانات پذیرایی نیست.در تابستان مار و عقرب و در زمستان نیز موش‎ها اذیت می‎کنند."

گازکشی را آنقدر رفت وآمد کردیم تا درست شد،شهرداری ما را فراموش کرده و اجازه ساخت و ساز هم نمی‎دهد،30 سال است می‎گویند می‎خواهیم اینجا را جمع کنیم، ساخت و ساز نکنید اما هیچ کاری نکرده‎اند. مدتهاست که پیگیر مجوز بازسازی و دریافت تسهیلات نوسازی هستیم اما شهرداری به بهانه در طرح بودن این محله مجوز لازم را صادر نمی‎کند.

یکی دیگر از اهالی هم که 19 سال است حاشیه‌‏نشینی را تجربه می‎کند، می‎گوید" مسئولان هیچ توجهی به این منطقه ندارند، نه اجازه ساخت و ساز می‎دهند و نه ویران می‎کنند که حداقل ما جای دیگری برای مسکن پیدا کنیم، او دل پری از اسم این منطقه دارد و می‎گوید با وجود اینکه اسمش با احداث مسجد فاطمیه به کوی فاطمیه تغییر یافته است اما هنوز هم اسمش مالدره و مایه خجالت ما.

اکبر رجبی که پدر و مادرش در این منطقه زندگی می‎کنند نیز گلایه‎هایی از شهرداری و استانداری دارد که تا کنون به وضعیت این منطقه رسیدگی نکرده‎اند.

او می‎گوید: 30 سال است که در این منطقه زندگی می‎کنیم اما تسهیلات برای ساخت خانه نمی‎دهند و جابه‎جا هم نمی‎کنند بارها به مسئولان مراجعه کرده‎ایم.

در واقع وقتی از حاشیه‎نشینی صحبت می‎کنیم ذهنیت‎های مختلفی برای شنونده ایجاد می‎شود، محله کوی فاطمیه زنجان یک از نقاط حاشیه‎ای شهر است که با خود شهر فاصله زیادی ندارد اما مصداق بارز یک منطقه حاشیه‎ای است حال آنکه قدمت آن از بسیاری از محله‎های نوساخت زنجان بیشتر است و با وجود سن بالای محله،تفاوت‏های فاحشی در بافت این قسمت از زنجان و خود شهر وجود دارد.

برای طی فاصله 10 دقیقه‎ای این محله تا میدان اصلی شهر نه تنها هیچ خط اتوبوسی وجود ندارد بلکه هیچ ماشینی به صورت خطی نیز از این محله تا خود زنجان فعالیت نمی‌کند و ساکنان این محله ناگریز به استفاده از ماشین‌های دربستی هستند.

نکته اینجاست که این اتفاق قرار نیست که هر چند یک وقت بار اتفاق بیفتد با وجود محدودیت‌هایی اعم از کمبود مغازه‌های خواربار فروشی یا سوپرمارکت و درمانگاه شاید ساکنین بالاجبار این مسیر را چند بار طی کنند.

در این میان دفع نشدن زباله‌ها نیز یکی از مصادیق بارز عدم رسیدگی شهرداری به این منطقه قدیمی‌نشین شهر زنجان است،مشکلی که باعث آلودگی معابر و همچنین علت اصلی بیماری‌های میکروبی است.

جالبتر اینکه هیچ یک از کوچه‌ها به درستی آسفالت نشده‌اند و خطر بسیاری برای کودکان در تردد به وجود می‎آورد چرا که انتهای کوچه‎ها حصاری نداشته و به مسیر آب که از قدیم بوده است و ارتفاع آن از اتفاع کوچه‎ها پایین‏تر است منتهی می‎شود.

معصومی شهردار زنجان که تاکنون به گفته خودش کوی فاطمیه را از نزدیک ندیده است، می‎گوید در کوی فاطمیه زنجان نیز کوچه‎ها جارو و زباله‎ها جمع‎آوری می‎شود.

وی با اشاره به اینکه در زمان بارش باران نیز اقدامات لازم برای عدم آبگرفتگی ارائه می‎شود، افزود: در زمینه حمل و نقل عمومی نیز اتوبوسرانی خدمات لازم را ارائه می‎کند.

شهردار زنجان ادامه می‎دهد: بررسی در این زمینه انجام نداده‎ام اما شاید نوع خدمات ضعیف‎تر بوده که قابل بررسی است و می‎توان تقویت کرد.

معصومی با اشاره به در حاشیه بودن این منطقه زنجان، گفت: بنایی به توسعه شهر نداریم،هر شهری دارای محیط شهری است دور آن محیط مرزی به نام محدوده شهر وجود دارد که برخی از منازل و مناطق خارج از این محدوده هستند و تنها زمانی که ما دوباره اجازه بدهیم بعد از آن منطقه،منطقه دیگری ایجاد شود،می‎تواند به شهر بپیوندد.

وی با بیان اینکه از نظر طرح تفصیلی دست من باز نیست و امکان آن نیز وجود ندارد، می‎گوید: من با توسعه شهر به هیچ عنوان موافق نیستم چرا که داخل شهر زنجان زمین‎های افتاده و بایر بسیاری وجود دارد که باید این زمین‏ها به مسکن، فضای سبز و خدمات مورد نیاز شهر تبدیل شود.

شهردار زنجان ادامه می‎دهد: در حالی که زمین‎های خالی داخل شهر زنجان به بورس زمین بازی‏ها تبدیل شده است اما برخی‎ها انتظار دارند شهر روز به روز گسترش یابد این در حالی است که ما با گسترش فیزیکی شهر مخالفیم.

وی با اشاره به احداث پارکی در منطقه کوی فاطمیه زنجان، افزود: امسال این پارک تکمیل می‏شود.

این مسئول اضافه می‎کند:در زمینه جمع‏آوری آب‎های سطحی در کوی فاطمیه زنجان اصلاحات هندسی انجام شده است و در  جمع‎آوری زباله شهرداری کوتاهی نکرده است.

شهردار زنجان تامین معابر، روشنایی، جمع‎آوری زباله و ارائه خدمات حمل و نقل عمومی را وظیفه شهرداری عنوان کرد و گفت: در زمینه ارائه خدمات نمره بیست نداریم اما تلاش شده است تا خدمات مطلوبی ارائه شود.

معصومی با بیان اینکه بافت‏های فرسوده و حاشیه شهر دارای استاندارد ساخت و ساز اصولی شهرسازی نیستند، افزود: عدم توجه به استانداردهای شهرسازی موجب شده تا امروز چنین مناطقی تبدیل به یک چالش شوند.

وی با اشاره به سیاست‎های تشویقی دولت برای مناطق حاشیه‎ای،افزود: افراد ساکن در این مناطق می‏توانند پروانه نزدیک به رایگان گرفته و با بازسازی بافت خود، بافت ارزشمندی داشته باشند.

"مسیح الله سلطانی" مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استاندار زنجان نیز با اشاره به وجود 19 سکونتگاه غیر رسمی در استان زنجان می‎گوید: تلاش شده است تا دستگاه‎های مرتبط مکلف به ارائه خدمات به این مناطق شوند.

وی با بیان اینکه این مناطق دارای مشکلات خاص اجتماعی و فرهنگی هستند، ادامه می‎دهد: بسیاری از این مناطق از مشکلات بسترسازی و زیرساخت‎های نامناسب رنج می‎برند که این مشکلات به راحتی برطرف نمی‎شود و زمانبر است.

این مسئول می‎گوید: دستگاه‎های اجرایی استان در بحث سکونتگاه‎های غیر رسمی تکالیفی دارند که بحث تقویت فعالیت‎های فرهنگی و اجتماعی در مناطق محروم و حاشیه‎ای استان زنجان از جمله این برنامه‎ها است.

وی با بیان اینکه در سال جاری یک میلیارد و 200 میلیون تومان برای تقویت فعالیت‎های فرهنگی و اجتماعی در مناطق حاشیه ای استان اختصاص داده‎ایم،افزود: دستگاه های مرتبط در این زمینه تلاش می‎کنند.

این مسئول برضرورت مشارکت مردم برای رفع مشکلات سکونتگاه‎های غیر رسمی استان تاکید کرد و گفت: از ظرفیت سازمان‎های مردم نهاد نیز در این زمینه استفاده می‏‌شود.

مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استاندار زنجان با بیان اینکه برخی از سکونتگاه‎های غیر رسمی استان از خدمات بهره‎مند هستند، افزود: به این دلیل که در شکل‎گیری این مناطق از مصالح کم دوام استفاده شده و بیشتر آلونک‎سازی شده است، چارچوب‎های لازم را برای تبدیل شدن به شهرک ندارند.

سلطانی برضرورت مقاوم‎سازی این مناطق تاکید کرد و گفت: متاسفانه بسیاری از افرادی که در این مناطق ساکن هستند، به دلیل عدم توانایی مالی به سمت مقاوم‎سازی نمی‎روند و گاهی مشکل سند دارند.

وی خاطرنشان کرد: اگر چه در طی ساخت این سکونتگاه‎ها خدمات بسیاری به مردم این مناطق داده شده است، افزود: توانمندی‎های اقتصادی این مناطق نیز بسیار پایین است.

این مسئول برضرورت ارائه مهارت‎آموزی به  مردم مناطق سکونتگاه‎های غیر رسمی تاکید کرد و گفت: باید این افراد به توانمندی برسند که بتوانند تسهیلات مقاوم سازی را پرداخت کنند.