«توفان» ایرانی در مقابل تانک‌های دشمن

علیرغم چالش‌هایی چون تحریم، ناامنی‌های داخلی، کودتا، جنگ تحمیلی، حمایت از گروهک‌های تروریستی در داخل و گسترش تروریسم در کشورهای منطقه که مهمترین مصادیق خصومت با انقلاب اسلامی از سوی دشمنان و در راس آن‌ها آمریکا است؛ توانمندی‌های امنیتی و دفاعی جمهوری اسلامی ایران در طول 40 سال گذشته نه تنها دچار تحدید نشد، بلکه با تکیه بر توانمندی‌های علمی، صنعتی، دانشگاهی و تکنیکی داخل کشور توانست پیشرفت های فنی خود در حوزه نظامی را بیش از پیش گسترش داد.

به موازات پیشرفت‌های نرم افزاری انقلاب اسلامی در عرصه دفاع و امنیت، از آنجایی که این حوزه از نخستین روزهای پس از انقلاب دچار تحریم کشورهای خارجی قرار گرفت، رویکرد خودکفایی در عرصه تجهیزات و تسلیحات دفاعی برای عبور از تنگنای تحریم نیز در دستور کار قرار گرفت و نیروهای مسلح به عنوان نخستین دستگاه در کشور نهضت جهاد خودکفایی را آغاز کردند.

صنایع دفاعی کشورمان طی ۴۰ سال گذشته توانستند در عرصه های گوناگون چون زمینی، هوایی، دریایی، موشکی، فضایی، پدافندی زرهی و ... تجهیزات و دستاوردهای قابل ملاحظه‌ای را تولید و به مرحله عملیاتی برسانند.

گروه دفاعی خبرگزاری فارس در آستانه چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی برای آشنایی عموم مردم با دستاوردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران، در سلسله گزارش‌هایی به معرفی برخی از این دستاوردها می‌پردازد.

در سومین گزارش به بررسی دستاوردهای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در زمینه طراحی و تولید سلاح‌های ضدزره خواهیم پرداخت.

پس از ورود خودروهای زرهی و تانک‌ها به عرصه جنگ های زمینی، مقابله و از کار انداختن آنها موضوعی بود که در دستور نیروهای زمینی قرار گرفت و به همین منظور از راکت های ضدزره برای انهدام تانک‌ها و خودروهای زرهی استفاده شد. با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی ساخت تسلیحات، به تدریج موشک های ضد زره هدایت شونده نیز وارد کارزار مقابله با خودروهای زرهی و تانک‌ها شدند که قدرت نفوذ بیشتر و قابلیت هدایت از جمله ویژگی های بارز آن بود.

پیش از پیروزی انقلاب، تسلیحات ضدزره ارتش رژیم سابق، مبتنی بر استفاده از پرتابه های راکتی RPG-7 و موشک های آمریکایی BGM-71 ملقب به «تاو» بود که موشک های تاو قابلیت پرتاب از بالگرد، پرتابگر ثابت زمینی و پرتابگر محمول بر روی خودروهای تاکتیکی و نفربر را داشت.

پس از استفاده گسترده و موفق از موشک تاو در دوران دفاع مقدس توسط رزمندگان کشورمان که به واسطه آن ضربات زیادی به توان زرهی ارتش عراق وارد شد، تولید نمونه داخلی این موشک در دستور کار صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت که در نهایت منجر به تولید موشک ضدزره توفان-۱ شد.

** توفان-۱؛ ورود ایران به عرصه ضد زره

توفان-۱ که نخستین گام ایران برای ساخت سلاحی ضد خودروهای زرهی بود، قابلیت انهدام اهداف زرهی ثابت و متحرک را دارد و سامانه هدایت آن به صورت هدف در خط دید (Line Of Sight) و سیمی است به به طور کلی به این سامانه های هدایتی نیمه اتوماتیک فرمان به خط دید (SACLOS) گفته می شود.

توفان-۱

توفان-۱ قابلیت شلیک از بالگرد، خودروهای زرهی و پرتابگر زمینی را دارد و مشخصات عمومی آن شامل موارد ذیل است:

وزن: ۱۸.۵ کیلوگرم

سرجنگی: ۳.۶ کیلوگرم

میزان نفوذ در زره: ۵۵۰ میلیمتر

برد: ۷۰ تا ۳۸۵۰ متر

بیشترین سرعت: ۳۱۰ متر بر ثانیه (سرعت متوسط ۲۴۰ متر بر ثانیه)

برد موثر در روز: ۳۵۰۰متر

برد موثر در شب: ۲۵۰۰متر

** توفان-۲؛ آغاز جهش

گسترش تسلیحات ضدزره موجب شد تا برای خودروهای زرهی و تانک‌ها چاره‌ای چون زره های واکنشی منفجرشونده (RA) اندیشیده شود که چالشی برای تسلیحات ضدزره است. نسل دوم موشک ضدزره توفان به همین منظور طراحی و ساخته شد که در آن با استفاده از یک میله تلسکوپی نفوذگر با قطر ۴ سانتی متر، در واقع از سرجنگی دو مرحله ای استفاده شد تا میله نفوذگر زره های واکنشی را منهدم کرده و سرجنگی اصلی به زره پوش آسیب وارد کند.

موشک توفان-۲

توفان-۲ نیز مانند نمونه اولیه خود قابلیت شلیک از بالگرد، خودروهای زرهی و پرتابگر زمینی را دارد و مشخصات عمومی آن به شرح زیر است:

وزن: ۱۹.۱ کیلوگرم

وزن سرجنگی: ۴.۱ کیلوگرم

میزان نفوذ در زره: ۷۶۰ میلمیتر

برد: ۷۰ تا ۳۸۵۰ متر

** توفان-۳؛ نوآوری در اصابت

اما سومین عضو از خانواده موشک های ضدزره توفان را می توان جهشی در تسلیحات ضدزره ساخته شده در کشور برشمرد چراکه بجای اصابت به اهداف از روبرو که در مدل های قبلی معمول بود، توفان-۳ اهداف خود را از ناحیه بالا مورد اصابت قرار می‌دهد.

نحوه اصابت موشک توفان-۳ به هدف

بدین ترتیب این موشک قادر خواهد بود اهداف زرهی خود مانند تانک یا نفربر را که پشت مانع ها مخفی شده باشند از ناحیه بالا مورد اصابت قرار دهد. توفان-۳ همچنین از قابلیت های مقابله با جنگ الکترونیک برخوردار و مجهز به سنسورهای مغناطیسی و لیزری برای شناسایی اهداف است.

موشک توفان-۳

وزن: ۱۹.۱ کیلوگرم

وزن سرجنگی: ۱.۷ کیلوگرم

میزان نفوذ در زره: ۸۰ میلمیتر

برد: ۶۵۰ تا ۳۵۰۰ متر

قطر: ۱۵ سانتیمتر

بیشترین سرعت: ۳۱۰ متر بر ثانیه (سرعت متوسط ۲۴۰ متر بر ثانیه)

برد موثر در روز: ۳۵۰۰متر

برد موثر در شب: ۲۵۰۰متر

** توفان-۴؛ ورود ایران به تسلیحات ترموباریک

عضو چهارم خانواده توفان-۴ در واقع نمونه ای توسعه یافته از مدل اولیه موشک توفان مجهز به سر جنگی ترموباریک برای انهدام استحکامات و ابنیه ای چون سنگر و پناهگاه های دشمن است.

سرجنگی ترموباریک یا گرمافشاری در واقع نوعی از انفجار را ایجاد می کند که علاوه بر انفجار اولیه ناشی از برخورد موشک به هدف، توده‌ای از مواد آتش‌زا در شعاع انفجاری خود ایجاد می‌کند که با اکسیژن موجود در جو مخلوط می‌شود و در مرحله بعد، این توده آتش می‌گیرد بطوریکه تمام منطقه آتش گرفته شده را نابود می‌کند.

موشک توفان-۴

در این نوع انفجار به طور مثال در یک پناهگاه، تمام اتاق های آن را حجم وسیعی از آتش فرا می گیرد و باعث از بین رفتن نفرات داخل آن می شود.

وزن: ۲۰ کیلوگرم

وزن سرجنگی: ۳.۵ کیلوگرم

میزان نفوذ در زره: ۸۰ میلمیتر

برد: ۱۰۰ تا ۳۷۵۰ متر

قطر: ۱۵.۳ سانتیمتر

بیشترین سرعت: ۳۱۰ متر بر ثانیه (سرعت متوسط ۱۷۸ متر بر ثانیه)

** توفان-۵؛ نفوذ تا عمق زره پوش‌ها

توفان-۵ عضو دیگر خانواده موشک های ضدزره توفان است که در بهمن ماه سال ۱۳۸۸ با حضور وزیر دفاع وقت از آن رونمایی و خط تولید آن افتتاح شد.

موشک توفان-۵

تفاوت اصلی این موشک با نمونه های پیشین خود، افزایش میزان نفوذ در زره است که از حداکثر میزان نفوذ در توفان-۲ یعنی ۷۶۰ میلیمتر، به ۹۰۰ میلیمتر در توفان-۵ رسیده است که این میزان نفوذ در زره برای مقابله با طیف وسیعی از تانک‌ها و خودروهای زرهی در حال خدمت در جهان مناسب است.

پرتابگر توفان-۵

ویژگی دیگر توفان-۵ افزایش وزن سرجنگی موشک است که با افزایش به وزن ۶.۲ کیلوگرم، قدرت انفجار بیشتری را نسبت به نمونه های قبل برای آن به ارمغان آورده است. مشخصات عمومی موشک توفان-۵ به شرح زیر است:

وزن: ۲۳ کیلوگرم

وزن سرجنگی: ۶.۲ کیلوگرم

میزان نفوذ در زره: ۹۰۰ میلمیتر

برد: ۶۵۰ تا ۳۵۰۰ متر

قطر: ۱۵.۳ سانتیمتر

سرعت متوسط: ۱۶۷ متر بر ثانیه

برد موثر در روز: ۳۵۰۰ متر

برد موثر در شب: ۲۵۰۰ متر

** توفان-۶

ششمین عضو از خانواده موشک های ضدزره توفان، از نظر ظاهری مانند توفان-۴ است با این تفاوت که توفان-۶ مجهز به سرجنگی ترموباریک است. همچنین وزن سرجنگی توفان-۶ نیز نسبت به نمونه های قبلی افزایش یافته و ۵ کیلوگرم مواد منفجره را در خود جای داده است.

توفان-۶

وزن: ۲۱ کیلوگرم

وزن سرجنگی: ۵ کیلوگرم

میزان نفوذ در زره: ۸۰ میلمیتر

برد: ۱۰۰ تا ۳۵۰۰ متر

سرعت متوسط: ۱۷۰ متر بر ثانیه

در نهایت، موشک های سری توفان پس از رسیدن به ایستگاه هفتم خود و با تولید توفان-۷، جای خود را به موشک های سری جدید دهلاویه داد.

از توفان-۷ تا کنون تصویر و یا اطلاعاتی به صورت رسمی و غیررسمی منتشرنشده است، اما بر اساس گمانه ها دارای سر جنگی ترموباریک، بردی ۳۷۵۰ متری و وزنی معادل ۲۱ کیلوگرم است.

** دهلاویه؛ محصولی ایرانی با استاندارد جهانی

موشک ضد زره دهلاویه در تیرماه سال ۱۳۹۱ با حضور وزیر دفاع وقت رونمایی و خط تولید آن افتتاح شد. دهلاویه که به یاد شهید مصطفی چمران و همرزمانش که در برابر قوای زرهی عراق ایستادگی کردند به این اسم نام گذاری شده است.

موشک دهلاویه

سامانه هدایت این موشک که وزیر دفاع وقت از آن تحت عنوان سامانه هدایت خاص و مقاوم در برابر انواع جنگ الکترونیک نام برد، متشکل است از هدایت لیزری و فرمان به خط دید (Line Of Sight) که در آن پس از شلیک موشک پرتو لیزر بر روی هدف تابانده می شود و موشک با دنبال کردن این پرتو به هدف برخورد می کند.

لانچر چهارتایی موشک دهلاویه برای نصب بر روی خودرو یا بالگرد

این موشک که از سرجنگی دو مرحله ای برای مقابله با زره های واکنش گر استفاده می‌کند، با میزان نفوذ ۱۲۰۰ میلیمتر بیشترین میزان نفوذ در زره را در بین تسلیحات ضدزره ایران را دارد. مشخصات عمومی موشک ضدزره دهلاویه به شرح زیر است:

وزن: ۲۷ کیلوگرم

وزن سرجنگی: ۶.۸ کیلوگرم

میزان نفوذ در زره: ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ میلیمتر

سرعت موشک: ۲۵۰ متر برثانیه

پرتابگر موشک دهلاویه

** پیروز؛‌ ابتکاردر تحرک

در جریان برگزاری نمایشگاه امنیتی و دفاعی بغداد در اسفندماه سال ۱۳۹۵، نمونه ای جدید از سامانه های ضدزره ایرانی با نام «پیروز» رونمایی شد.

سامانه پیروز

سامانه ضدزره پیروز در حقیقت شامل یک خودرو تاکتیکی است که تعداد ۴ پرتابگر موشک دهلاویه بر روی آن قرار دارد و در کنار آن با استفاده از یک جستجوگر خودکار الکترواپتیک اهداف خود را شناسایی و منهدم می‌کند.

استفاده از سامانه جستجوگر خودکار در این نمونه، باعث کاهش خطای انسانی در فرآیند هدفگیری و شلیک موشک خواهد شد.

سامانه پیروز نصب شده بر روی یک خودروی تاکتیکی

لانچر ۴ تایی سامانه پیروز قابلیت چرخش ۳۶۰ درجه و همچنین انهدام اهداف پرنده مانند بالگرد را هم در برد عملیاتی خود دارد. بر اساس آنچه که در خصوص این سامانه اعلام شده، در برابر انواع جنگ الکترونیک مقاوم است و علاوه بر خودروهای زرهی، قابلیت نصب بر روی شناورهای رزمی برای مقابله با بالگردهای مهاجم را نیز دارد.

** صاعقه

موشک صاعقه که در دو مدل تولید شده است، نمونه مهندسی معکوس شده موشک آمریکایی دراگون است که پیش از انقلاب به تعداد محدودی وارد کشور شد.

این موشک که از نوع کوتاه برد و برای فواصل ۶۵ تا ۱۰۰۰متر است، به همراه پرتابگر خود ۱۴.۵ کیلوگرم وزن دارد و سیستم هدایت آن نیز فرمان به خط دید است.

صاعقه قابلیت نفوذ تا ۵۰۰ میلیمتر در زره اهداف را دارد و دقت اصابت آن در حداکثر برد، ۴ متر خواهد بود.

در نمونه بعدی موشک صاعقه، با نصب یک میله تلسکوپی قابلیت انهدام اهداف مجهز به زره های واکنشی نیز فراهم شده است.

نصب میله تلسکوپی، عمق نفوذ صاعقه در زره اهداف را به ۶۵۰ میلیمتر افزایش داده که نصب این میله موجب افزایش طول موشک و افزایش وزن مجموعه پرتابگر و موشک به ۱۵.۸ کیلوگرم شده است.

منبع: شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛