وقتی گوشی‌ها جای خانواده را می‌گیرند
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «موج‌رسا»؛ شبکه‌های اجتماعی، از جمله اینستاگرام، تلگرام، واتساپ و فیس‌بوک، طی دو دهه اخیر از پدیده‌های نوظهور به بخش جدایی‌ناپذیری از بافت زندگی روزمره ما تبدیل شده‌اند.
بیشتر بخوانید
این پلتفرم‌ها که در ابتدا برای تسهیل ارتباطات و گسترش دایره آشنایی‌ها طراحی شده بودند، اکنون نقش قابل‌توجهی در ساختار و پویایی روابط خانوادگی ایفا می‌کنند تأثیر آن‌ها بر این پیوندهای بنیادین، موضوعی پیچیده و چندوجهی است که هم جنبه‌های مثبت و سازنده دارد و هم چالش‌ها و نکات منفی قابل تأملی را مطرح می‌سازد درک این ابعاد برای حفظ تعادل و تقویت بنیان خانواده در عصر دیجیتال، ضروری است.
یکی از برجسته‌ترین مزایای شبکه‌های اجتماعی، توانایی آن‌ها در نزدیک‌تر کردن اعضای خانواده، به‌ویژه آن‌هایی است که از نظر جغرافیایی فاصله دارند.
در گذشته، مهاجرت یا زندگی در شهرهای مختلف به معنای کاهش محسوس ارتباطات خانوادگی بود؛ اما امروز، تماس‌های تصویری گروهی، پیام‌رسانی‌های فوری، و اشتراک‌گذاری لحظه‌ای عکس و ویدئو، حس حضور و نزدیکی را حتی در فواصل هزاران کیلومتری حفظ می‌کند.
پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها می‌توانند به راحتی شاهد رشد نوه‌های خود باشند، و خانواده‌های دور می‌توانند در جشن‌ها و مراسمات یکدیگر، ولو به صورت مجازی، شرکت کنند.
گروه‌های خانوادگی در پیام‌رسان‌ها نیز ابزاری فوق‌العاده برای هماهنگی، اطلاع‌رسانی و حتی شوخی و تبادل ایده‌های روزمره شده‌اند.
این گروه‌ها، به ویژه برای خانواده‌های بزرگ و گسترده، امکان سازماندهی دورهمی‌ها، مراسمات، و حتی حل و فصل برخی امور مشترک را به سادگی فراهم می‌آورند.
علاوه بر این، شبکه‌های اجتماعی به افراد امکان داده‌اند تا با خویشاوندان دور و فراموش‌شده، یا حتی دوستان خانوادگی قدیمی، دوباره ارتباط برقرار کرده و پیوندهای گذشته را احیا کنند.
این ابعاد، بدون شک به تقویت همبستگی و حس تعلق در سطح کلان خانواده کمک می‌کند.
در کنار مزایای چشمگیر، شبکه‌های اجتماعی چالش‌های قابل‌توجهی نیز برای روابط خانوادگی به همراه دارند شاید مهم‌ترین و فراگیرترین چالش، کاهش کیفیت ارتباطات رو در رو باشد.
در بسیاری از خانه‌ها، حضور فیزیکی افراد به معنای حضور ذهنی آن‌ها نیست اعضای خانواده در کنار یکدیگر می‌نشینند، اما هر کدام غرق در صفحه نمایش دستگاه خود، کم‌تر به گفت‌وگوهای عمیق و واقعی می‌پردازند.
این سکوت دیجیتالی می‌تواند به مرور زمان به سردی روابط و کاهش صمیمیت عاطفی منجر شود.
اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی، که در هر رده سنی قابل مشاهده است، زمان و توجهی را که باید صرف روابط خانوادگی شود، به خود اختصاص می‌دهد.
والدینی که دائماً در حال بررسی فیدهای خبری یا پاسخ به پیام‌ها هستند، ممکن است از لحظات مهم رشد فرزندانشان غافل شوند.
فرزندان نیز ممکن است به دلیل جذابیت دنیای مجازی، از تعامل با والدین یا خواهر و برادر خود کناره‌گیری کنند این وضعیت، حس انزوا و تنهایی را در محیطی که قرار است کانون گرم خانواده باشد، افزایش می‌دهد.
علاوه بر این، مسئله مقایسه و نمایش‌های غیرواقعی نیز اهمیت دارد شبکه‌های اجتماعی اغلب نسخه‌ای فیلترشده و غالباً ایده‌آل‌سازی‌شده از زندگی افراد را به نمایش می‌گذارند.
دیدن این تصاویر کامل، می‌تواند به مقایسه‌های نادرست در خانواده منجر شود و توقعات غیرواقعی از زندگی و خوشبختی ایجاد کند، که خود منبع نارضایتی و حسرت می‌شود.
مسائل مربوط به حریم خصوصی نیز از دیگر چالش‌هاست؛ به اشتراک گذاشتن بیش از حد جزئیات زندگی خانوادگی می‌تواند به اختلافات و حتی مشکلات امنیتی منجر شود.
همچنین، سوءتفاهم‌های ناشی از نبود لحن و زبان بدن در ارتباطات متنی، به راحتی می‌تواند باعث کدورت‌های کوچک و بزرگ در روابط خانوادگی شود.
والدین نقش مهمی در الگوسازی دارند کنترل زمان استفاده خود از شبکه‌های اجتماعی و تخصیص زمان کافی به فرزندان، برای آن‌ها درس بزرگی در مورد اولویت‌بندی روابط انسانی خواهد بود. آموزش سواد رسانه‌ای به تمام اعضای خانواده، به‌ویژه کودکان و نوجوانان، آن‌ها را قادر می‌سازد تا با محتوای آنلاین به صورت نقادانه برخورد کرده و از حریم خصوصی خود محافظت کنند.
در نهایت، برقراری گفتگوهای باز و صادقانه در خانواده درباره نحوه استفاده از شبکه‌های اجتماعی، تعیین قوانین مشترک و احترام به مرزهای یکدیگر، می‌تواند به همزیستی مسالمت‌آمیز با این فناوری‌ها کمک کند.
شبکه‌های اجتماعی، مانند هر ابزار قدرتمند دیگری، هم می‌توانند سازنده باشند و هم مخرب این انتخاب و مدیریت ماست که تعیین می‌کند آیا این فناوری‌ها پل‌های ارتباطی جدیدی در خانواده می‌سازند یا دیوارهای نامرئی بین اعضای آن برپا می‌کنند.
با آگاهی، مسئولیت‌پذیری و تمرکز بر ارزش‌های اصلی خانواده، می‌توانیم از هر دو جهان بهترین‌ها را برداشت کنیم.
فاطمه شیرینی، فعال رسانه‌ای
انتهای خبر/