۳۰ تا ۴۰ درصد اقتصاد ایران زیرزمینی است

نرگس مرادخانی در گفتگو با خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «موج‌رسا»؛ با بیان اینکه اقتصاد زیرزمینی به فعالیت‌های اقتصادی گفته می‌شود که در تولید ناخالص داخلی به صورت رسمی لحاظ نمی‌شوند و در آمارهای رسمی ثبت نمی‌شود، اظهار کرد: به عبارت دیگر، این فعالیت‌ها خارج از چارچوب‌های رسمی و قانونی کشورها انجام می‌شود و معمولاً در محاسبات اقتصادی رسمی دیده نمی‌شود.

بیشتر بخوانید

• امنیت و اقتصاد به یکدیگر گره خورده‌اند
• بازآفرینی شهری طلای پنهان اقتصاد

وی با بیان اینکه اقتصاد زیرزمینی به طور کلی در چهار گروه اصلی طبقه‌بندی می‌شود و هر یک از این گروه‌ها ویژگی‌ها و مصادیق خاص خود را دارند، ادامه داد: اولین گروه، اقتصاد غیرقانونی است که شامل فعالیت‌هایی می‌شود که به طور کلی غیرمجاز و ممنوع بوده مانند خرید و فروش مواد مخدر، اسلحه و سایر کالاهای ممنوعه که در بازار جایگاهی ندارد. 

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار زنجان با اشاره به اینکه دومین گروه، فعالیت‌های گزارش نشده هستند که به‌دلایل مختلف مانند فرار مالیاتی یا عدم تمایل به پرداخت مالیات در آمار رسمی ثبت نمی‌شوند، اما به لحاظ ماهیت قانونی، فعالیت‌های مشروعی به شمار می‌روند، ابراز کرد: سومین گروه، فعالیت‌های ثبت نشده‌اند که به فعالیت‌هایی گفته می‌شود که بدون داشتن مجوزهای لازم و رسمی انجام می‌شوند، اما در عمل به تولید کالا یا خدمات اشتغال دارند. 

وی اضافه کرد: این نوع فعالیت‌ها معمولاً به‌دلیل پیچیدگی‌های اداری یا هزینه‌های بالای ثبت رسمی، خارج از سیستم رسمی قرار می‌گیرند و چهارمین گروه، فعالیت‌های غیررسمی هستند که اغلب در حوزه کشاورزی و مصرف شخصی دیده می‌شوند برای مثال، کشاورزانی که محصولات خود را صرف مصرف خانوادگی می‌کنند و این فعالیت‌ها در هیچ آمار رسمی ثبت نمی‌شوند.

مرادخانی با بیان اینکه در سطح جهان، اندازه اقتصاد زیرزمینی به‌طور متوسط حدود ۳۲ درصد از کل فعالیت‌های اقتصادی برآورد شده است، ادامه داد: برخی کشورها مانند زیمبابوه و گرجستان دارای بیش‌ترین سهم اقتصاد غیررسمی با حدود ۶۰ درصد هستند که نشان‌دهنده اهمیت بالای این بخش در اقتصاد آن‌هاست.

وی اضافه کرد: در مقابل، کشورهایی مانند اتریش، آمریکا و سوئیس کم‌ترین سهم اقتصاد غیررسمی را دارند که حدود ۹ درصد تخمین زده می‌شود. این تفاوت‌ها معمولاً به ساختارهای اقتصادی، قوانین مالیاتی، نظام‌های نظارتی و شرایط اجتماعی هر کشور بستگی دارد.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار زنجان عنوان کرد: اقتصاد زیرزمینی نقش مهمی در زندگی اقتصادی کشورها دارد و بر رفاه عمومی، بازار کار، نظام مالیاتی و قیمت‌ها تأثیرگذار است. 

مرادخانی با اشاره به اینکه این بخش از اقتصاد می‌تواند به‌عنوان یک عامل مؤثر در تأمین اشتغال و درآمدهای غیررسمی باشد که در برخی شرایط، مکمل اقتصاد رسمی تلقی می‌شود، افزود: همچنین توجه به اقتصاد زیرزمینی می‌تواند به تصمیم‌گیرندگان کمک کند تا سیاست‌های مناسب‌تری برای بهبود عملکرد اقتصادی و توسعه پایدار تدوین کنند.

وی عنوان کرد: در ایران نیز اقتصاد زیرزمینی جایگاه مهمی دارد و مطالعات مختلف نشان داده‌اند که سهم این بخش از اقتصاد کشور در سال ۱۳۸۸ حدود ۱۸ درصد از تولید ناخالص داخلی بوده است.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار زنجان با اشاره به اینکه این رقم در سال ۱۳۹۰ به حدود ۲۰ درصد افزایش یافته و برآوردهای جدید حاکی از آن است که در حال حاضر بین ۳۰ تا ۴۰ درصد از اقتصاد ایران به صورت زیرزمینی اداره می‌شود، تأکید کرد: این آمار نشان‌دهنده اهمیت روزافزون اقتصاد غیررسمی در ایران و ضرورت توجه به این بخش برای تدوین سیاست‌های اقتصادی موثر است.