بهار زنجان رنگین‌کمان گیاهان دارویی طبیعت
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «موج‌رسا»؛ با فرارسیدن فصل بهار و شکفتن طبیعت، زندگی در دامان سبز کوهستان‌ها و مراتع جان می‌گیرد.
بیشتر بخوانید
رویش گیاهان دارویی خودرو، موهبتی الهی است که سفره‌ای پربرکت از طعم‌ها و خواص بی‌نظیر را برای مردم فراهم می‌آورد.
دو ماه ابتدایی بهار، اوج برداشت و فروش این گیاهان خوراکی و دارویی است؛ زمانی که پیر و جوان به کوهستان‌ها و دشت‌ها می‌روند تا از این نعمت خدادادی بهره ببرند و در کنار آن، کسب روزی حلال کنند.
وجود ۱۲۰گونه گیاهان دارویی خودرو در زنجان
استان زنجان، با تنوع اقلیمی و خاک حاصلخیز خود، زیستگاهی غنی برای بیش از 120 گونه گیاهی دارویی است، گونه‌های متنوعی همچون آویشن، گل محمدی، زعفران، گل‌گاوزبان، بومادران، پنیرک، ختمی، ریواس، شنگ، بابونه، پونه کوهی، شاهی آبی (بولاق‌اوتی)، چای کوهی، غازایاقی، گزنه سگ و مرزه کوهی در این استان می‌رویند و جلوه‌ای از طبیعت سرسبز و پربرکت را به نمایش می‌گذارند.
این گیاهان، با طعم و عطر بی‌نظیر خود، نه تنها به‌عنوان خوراکی‌های خوشمزه و لذیذ مورد استفاده قرار می‌گیرند، بلکه به دلیل ارگانیک بودن و عدم استفاده از کودهای شیمیایی، خواص دارویی و درمانی شگفت‌انگیزی نیز دارند.
در این میان، مردم زنجان با شناخت و آشنایی دیرینه با این گیاهان، آن‌ها را جمع‌آوری کرده و به بازار عرضه می‌کنند، این فعالیت، علاوه بر تامین نیاز غذایی و دارویی جامعه، منبع درآمدی برای بسیاری از خانواده‌ها نیز به شمار می‌رود.
برداشت این گیاهان به صورت سنتی و با رعایت اصول حفظ محیط زیست انجام می‌شود و این امر، علاوه بر حفظ گونه‌های گیاهی، به حفظ تعادل زیست‌محیطی منطقه نیز کمک می‌کند.
این افراد با احتیاط و دقتی ویژه، این گیاهان را از دل طبیعت جمع‌آوری می‌کنند تا هم از برکت آن بهره‌مند شوند و هم به حفظ این ثروت طبیعی کمک کنند.
آن‌ها با این کار، علاوه بر کسب روزی حلال، نقش مهمی در حفظ تنوع زیستی منطقه نیز ایفا می‌کنند.
اهمیت گیاهان دارویی در طب سنتی
طعم و عطر بکر و طبیعی این گیاهان، در کنار خواص درمانی آن‌ها، جایگاهی ویژه در فرهنگ و سنت ایرانی دارد.
بسیاری از این گیاهان در طب سنتی کاربرد فراوان داشته و از دیرباز، برای درمان بسیاری از بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند، امروزه نیز، با توجه به رویکرد روزافزون به طب سنتی و گیاهان دارویی، ارزش و اهمیت این گیاهان بیش از پیش آشکار شده است.
لذا، حفاظت از این میراث طبیعی و جلوگیری از انقراض گونه‌های گیاهی، وظیفه همگانی است، برداشت اصولی و پایدار این گیاهان، می‌تواند ضمن حفظ تعادل زیست‌محیطی، تضمین‌کننده امرار معاش و سلامت جامعه نیز باشد.
ترویج فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی و حمایت از فعالان این حوزه، می‌تواند به توسعه پایدار این صنعت و رونق اقتصادی مناطق روستایی کمک کند.
در این میان شهرستان ماهنشان نیز به دلیل شرایط خاص آب و هوایی خاستگاه گیاهان دارویی خودرو است که با طعم‌های بی‌نظیر و خواص خود طعمی خوش در دل افراد به یادگار می‌گذارد.
استخراج گیاهان دارویی همراه با رعایت اعتدال
یکی از فروشندگان قدیمی گیاهان بهاری در شهر زنجان، با لبخندی بر لبانش، از تجربه چندین ساله خود در این حرفه می‌گوید.
وی برای فروش این گیاهان دارویی خودرو، فراتر از یک کسب و کار صرف است؛ این کار، حامل لذت و احساسی خاص و منحصر به فرد است که او را به طبیعت و ریشه‌هایش پیوند می‌دهد.
وی ادامه داد: هر بهار، با شکوفایی طبیعت، به کوهستان‌ها و دشت‌های اطراف زنجان می‌روم و با دستان خود، این گیاهان ارزشمند را از دل طبیعت استخراج می‌کنم.
فروشنده قدیمی گیاهان بهاری عنوان کرد: این حضور در دل طبیعت، برای من چیزی فراتر از کسب درآمد است، هوایی پاک، منظره‌ای زیبا، و آرامشی که تنها در طبیعت یافت می‌شود، خستگی کار را از تنش می‌زداید و به او نشاطی وصف‌ناپذیر می‌بخشد.
اما من تنها به چیدن گیاهان ختم نمی‌شود، بلکه با آگاهی و دانشی که در طول سال‌ها کسب کرده‌ام شناخت زیادی از خواص هر یک از این گیاهان دارویی دارم.
فروشنده قدیمی گیاهان بهاری تصریح کرد: هنگام فروش، با شور و شوقی مثال زدنی، اطلاعات ارزشمندی در مورد خواص درمانی و غذایی هر گیاه به مشتریان خود ارائه می‌دهم او تلاش می‌کنم تا به مشتریانم کمک کنم تا با آگاهی کامل، انتخاب‌های بهتری برای سلامتی خود داشته باشند و از فواید بی‌نظیر این گیاهان خوراکی بهاری به بهترین نحو بهره‌مند شوند.
گیاهان دارویی خودرو میراثی گرانبها
وی اظهار داشت: گیاهان دارویی خودرو، علاوه بر طعم خوش و عطر دلپذیرشان، سرشار از خواص درمانی شگفت‌انگیزی هستند.
فروشنده قدیمی گیاهان بهاری با بیان اینکه در این گیاهان راز و رمز سلامتی را در خود نهفته دارند و به بهبود بسیاری از بیماری‌ها کمک می‌کنند، گفت: من به خوبی می‌دانم که این منابع طبیعی، میراثی گرانبها هستند که باید برای نسل‌های آینده نیز حفظ شوند.
وی تصریح کرد: بنابراین، در هنگام برداشت، نهایت دقت و احتیاط را به کار می‌بندم تا به تعادل طبیعت لطمه‌ای وارد نشود.
فروشنده قدیمی گیاهان بهاری با تاکید بر اینکه برداشت بی‌رویه، نه تنها به منابع طبیعی آسیب می‌رساند، بلکه به حیات جانوران و حشرات نیز لطمه می‌زند، ادامه داد: با رعایت اصول پایدار و حفظ تعادل در برداشت، نقش خود را در حفظ این میراث طبیعی ایفا می‌کنم و به‌عنوان یک حافظ محیط زیست، به حفاظت از این گنجینه ارزشمند کمک می‌کنیم.
نقش مهم گیاهان دارویی در سلامتی
رقیه محمدی، کارشناس طب سنتی، در گفتگو با خبرنگار موج‌رسا با اشاره به نقش حیاتی گیاهان دارویی در زندگی بشر، اهمیت این گنجینه‌های طبیعی را برجسته می‌کند.
وی بیان کرد: گیاهان دارویی از دیرباز نقش مهمی در زندگی انسان‌ها ایفا کرده‌اند و از گذشته‌های دور، مردم برای درمان بیماری‌ها و حفظ سلامتی خود به طبیعت پناه برده‌اند.
کارشناس طب سنتی تصریح کرد: امروزه نیز، بسیاری از داروهای نوین ریشه در ترکیبات موجود در گیاهان دارند، گواهی بر ارزش بی‌بدیل این منابع طبیعی است.
وی با تأکید بر خواص درمانی متنوع گیاهان دارویی، به نمونه‌هایی همچون بابونه، نعناع، آویشن، گل‌گاوزبان و سنبل‌الطیب اشاره کرد و یادآور شد: این گیاهان به دلیل داشتن خواص آرام‌بخش، ضدالتهاب، ضدباکتری و تقویت‌کننده، در طب سنتی و حتی پزشکی نوین کاربرد گسترده‌ای دارند.
در استفاده گیاهان دارویی زیاده‌روی نشود
محمدی استفاده از دمنوش‌ها، روغن‌های گیاهی و عصاره‌های طبیعی را به عنوان راه‌هایی ساده و مؤثر برای بهره‌بردن از خواص دارویی این گیاهان معرفی کرد.
در ادامه، وی به اهمیت احتیاط در مصرف گیاهان دارویی اشاره کرد و هشدار داد: مصرف نادرست یا بیش از حد این گیاهان می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد.
کارشناس طب سنتی تصریح کرد: به همین دلیل، مشورت با پزشک یا متخصص طب سنتی، به ویژه در زمان بارداری یا در صورت وجود بیماری خاص، ضروری است.
وی در پایان، به اهمیت گیاهان دارویی خودرو در طب سنتی اشاره کرد و گفت: این گیاهان، که بدون دخالت انسان در طبیعت می‌رویند، به‌عنوان گنجینه‌های سلامتی شناخته می‌شوند.
محمدی معتقد است این گیاهان، به دلیل سازگاری با محیط و ارتباط مستقیم با طبیعت، دارای انرژی حیاتی فراوانی هستند و از قدرت شفابخشی بیشتری برخوردارند.
وی عنوان کرد: استفاده از این گیاهان در طب سنتی، به‌عنوان یک روش درمانی طبیعی و موثر، از دیرباز برای بازگرداندن تعادل از دست رفته بدن و حفظ سلامتی مورد توجه بوده است.
غنی بودن منطقه از وجود گیاهان دارویی خودرو
غلامرضا بهرامی، رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان ماهنشان، با اشاره به غنای استان زنجان در زمینه گیاهان دارویی، بر اهمیت حفاظت و بهره‌برداری پایدار از این منابع طبیعی تاکید کرد.
به گفته وی استان زنجان با دارا بودن بیش از ۱۲۰ گونه گیاهی دارویی، پتانسیل بالایی در زمینه‌های دارویی، اقتصادی و زیست‌محیطی دارد.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان ماهنشان عنوان کرد: گیاهانی نظیر آویشن، گل محمدی، زعفران، گل‌گاوزبان، بومادران، پنیرک، ختمی، ریواس، شنگ، بابونه، پونه کوهی، شاهی آبی (بولاق اوتی)، چای کوهی، غازایاقی، گزنه سگ و مرزه کوهی، تنها نمونه‌هایی از این تنوع گیاهی هستند که در این منطقه می‌رویند.
از دیدگاه وی گیاهان دارویی نقش کلیدی در حفظ سلامت انسان و تعادل اکولوژیکی ایفا می‌کنند.
بهرامی با تاکید بر اینکه علاوه بر خواص درمانی، این گیاهان دارای اهمیت اقتصادی و فرهنگی نیز هستند، اظهار داشت: در بسیاری از مناطق، جمع‌آوری و فرآوری گیاهان دارویی منبع درآمدی برای جوامع محلی و روستایی به شمار می‌رود.
وی یادآور شد: توسعه صنایع مرتبط با فراورده‌های طبیعی می‌تواند به ایجاد اشتغال و کاهش فقر در این مناطق کمک کند.
برداشت بی‌رویه تهدیدی جدی بر منابع است
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان ماهنشان با اشاره به اینکه با این حال، تخریب بی‌رویه و زیاده‌روی در برداشت گیاهان دارویی خودرو، تهدیدی جدی برای این منابع ارزشمند محسوب می‌شود، گفت: این اقدامات مخرب، منجر به کاهش تنوع زیستی، انقراض گونه‌های گیاهی ارزشمند و برهم خوردن تعادل اکوسیستم می‌شود.
وی ادامه داد: فرسایش خاک، نابودی زیستگاه حیوانات وابسته به این گیاهان و کاهش درآمد جوامع محلی، از دیگر پیامدهای منفی این روند است.
بهرامی با بیان اینکه به همین دلیل، حفاظت و مدیریت صحیح منابع گیاهی دارویی امری ضروری است، خاطرنشان کرد: برداشت پایدار و احیای این گیاهان، آموزش مردم درباره بهره‌برداری صحیح و بدون آسیب به منابع طبیعی، و همچنین توسعه صنایع مرتبط با فراورده‌های طبیعی، از راهکارهای اساسی برای تحقق این هدف است.
وی تصریح کرد: در نهایت، اهمیت گیاهان دارویی به دلیل نقش اساسی در حفظ سلامت، توسعه اقتصادی و پایداری محیط‌زیست، غیرقابل انکار است.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان ماهنشان با بیان اینکه، نیازمند توجه و حمایت هستیم تا این سرمایه‌های طبیعی به خوبی حفظ و بهره‌برداری شوند و از تخریب و نابودی آن‌ها جلوگیری شود، افزود: این امر، ضامن حفظ تنوع زیستی، توسعه پایدار و بهبود وضعیت معیشتی جوامع محلی خواهد بود.
رویش گیاهان دارویی در زنجان، فراتر از یک پدیده طبیعی، نمایانگر پیوند عمیق انسان و طبیعت است.
این گیاهان، نه‌تنها منبعی غنی از شفابخشی و تغذیه هستند، بلکه میراثی ارزشمند از دانش و سنت‌های بومی را به همراه دارند.
حفاظت از این گنجینه، نیازمند برداشت مسئولانه، ترویج فرهنگ مصرف آگاهانه و حمایت از فعالان این حوزه است تا نسل‌های آینده نیز از برکت این مواهب بهره‌مند شوند و زنجان، همچنان سرسبز و پرطراوت، به حیات خود ادامه دهد.
انتهای خبر/