کشاورزی زنجان در انتظار انقلاب صنعتی
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «موج‌رسا»؛ استان زنجان با مزیت‌های آب و هوایی و کشاورزی، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مناطق کشاورزی کشور قرار دارد اما وجود صنایع تبدیلی و فرآوری کافی در این استان هنوز به حد کافی توسعه نیافته است.
بیشتر بخوانید
این نقیصه، باعث می‌شود که بخش قابل‌توجهی از محصولات کشاورزی به‌صورت خام به خارج صادر شده و ارزش افزوده کمی برای استان داشته باشد.
ضرورت توسعه صنایع فناوری کشاورزی
با توجه به پتانسیل بالای کشاورزی زنجان، ایجاد و توسعه صنایع فرآوری محصولات کشاورزی، به‌صرف افزایش درآمد کشاورزان، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و رونق اقتصادی در مناطق روستایی نمی‌انجامد.
این صنایع همچنین به کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، بهبود کیفیت و تنوع تولیدات کمک می‌کنند و از مهاجرت روستاییان جلوگیری و به پایداری سکونتگاه‌های روستایی می‌کنند.
تأثیر فقدان صنایع تبدیلی و فرآوری
فقدان صنایع تبدیلی و فرآوری، چالش بزرگی برای اقتصاد زنجان به وجود آورده است و کشاورزان مجبور به فروش محصولات خام با قیمت پایین هستند و از ارزش افزوده محروم می‌مانند.
این امر باعث شده که درآمد کشاورزان کاهش یافته، مهاجرت از روستاها افزایش پیدا کند و رکود اقتصادی در مناطق روستایی اتفاق افتد کمبود صنایع فرآوری همچنین باعث افزایش ضایعات محصولات کشاورزی و عدم استفاده بهینه از منابع می‌شود.
با سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی و فرآوری، می‌توان ارزش افزوده محصولات را افزایش داد، فرصت‌های شغلی جدید ایجاد کرد و به توسعه پایدار کشاورزی در زنجان کمک کرد.
ظرفیت جذب ۲ میلیون تُن مواد خام کشاورزی
در این راستا مظفر یوسفی‌پور، مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در گفتگو با خبرنگار موج‌رسا گفت: در استان زنجان در حال حاضر ۲۱۸ واحد فرآوری مواد غذایی با پروانه بهره‌برداری فعال وجود دارد که ظرفیت تولید سالانه یک میلیون و ۷۳۱ هزار تن محصول را دارند.
وی با بیان اینکه این واحدها قادر هستند تا ۲ میلیون تُن مواد خام کشاورزی را جذب و به محصولات غذایی فرآوری‌شده تبدیل کنند، که این محصولات فرآوری شده را هم در داخل استان به مصرف برسانند و یا به سایر استان‌ها صادر کنند، خاطرنشان کرد: با سرمایه‌گذاری ۴۱ هزار میلیارد ریالی، این واحدها زمینه اشتغال ۳ هزار و ۲۹۴ نفر را ایجاد کرده‌اند.
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با اشاره به اینکه علاوه بر این، ۴۶۴ واحد فرآوری دیگر نیز مجوز تاسیس دریافت کرده‌اند و در مراحل مختلف سرمایه‌گذاری هستند، عنوان کرد: بیش از ۵۰ درصد این واحدها پیشرفت فیزیکی بالایی دارند و برخی به اتمام رسیده‌اند.
یوسفی‌پور خاطرنشان کرد: با راه‌اندازی کامل این واحدها، ظرفیت جذب مواد خام به ۲ میلیون و ۴۸۴ هزار تن افزایش خواهد یافت.
فرآوری زیتون زنجان، رتبه اول کشور را دارد
وی بیان کزد: در بخش فرآوری زیتون، که در شهرستان طارم متمرکز است، استان زنجان رتبه اول کشوری را دارا است.
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با بیان اینکه ۳۳ واحد کنسروسازی زیتون با ظرفیت فرآوری ۱۶ هزار تن و ۱۴ واحد روغن‌کشی با ظرفیت تولید ۲۳ هزار تن روغن زیتون فعالیت می‌کنند، ادامه داد: این واحدها می‌توانند ۹۰ هزار تُن زیتون خام را جذب کنند، در حالی که تولید زیتون در طارم حدود ۲۰ هزار تن است.
وی یادآور شد: بنابراین، ظرفیت مازاد قابل‌توجهی برای فرآوری زیتون از سایر مناطق وجود دارد و با وجود ظرفیت بالای فرآوری زیتون، نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر در بخش‌های دیگر، مانند فرآوری سیب‌زمینی، سیر و گوجه‌فرنگی احساس می‌شود.
یوسفی‌پور با تاکید بر اینکه تولید گوجه‌فرنگی استان ۳۵۰ هزار تُن است، ابراز کرد: در حالی که دو واحد فرآوری فعال، با ظرفیت ۹۰ هزار تن (کارخانه پایا) و ۳۵ هزار تن (شرکت دشت مشکات)، وجود دارد.
وی عنوان کرد: این واحدها ۱۵۰ هزار تن گوجه‌فرنگی خام را جذب می‌کنند که این نشان می‌دهد که ظرفیت فرآوری گوجه‌فرنگی به مراتب پایین‌تر از میزان تولید است.
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با بیان اینکه با جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و حمایت‌های لازم، می‌توان واحدهای فرآوری جدیدی برای سیب‌زمینی، میوه‌ها، آبمیوه‌ها و سایر محصولات کشاورزی راه‌اندازی کرد، اظهار داشت: این امر منجر به افزایش ارزش‌افزوده محصولات کشاورزی، جلوگیری از خام‌فروشی، و ایجاد اشتغال بیشتر برای کشاورزان خواهد شد.
داستان تلخ کشاورزان و سود دلالان
در این راستا اصغر بیات، یکی از کشاورزان فعال در عرصه کشت گوجه‌فرنگی و پیاز در گفتگو با خبرنگار موج‌رسا گفت: کشاورزان گوجه‌فرنگی در استان زنجان با چالش‌های متعددی رو به رو هستند که مهم‌ترین آن‌ها کمبود واحدهای فرآوری این محصول است.
وی با بیان اینکه این مسئله باعث می‌شود در فصل برداشت، بسیاری از کشاورزان ناچار شوند محصول خود را با قیمت بسیار پایینی به دلالان بفروشند، افزود: دلیل این امر تقاضای محدود برای گوجه‌فرنگی تازه در بازار و عدم توانایی در تبدیل آن به محصولات با ارزش‌افزوده است.
این کشاورز زنجانی ابراز کرد: این شرایط منجر به سودآوری ناچیز برای کشاورزان می‌شود و در برخی موارد، آن‌ها مجبورند محصول خود را به خاطر عدم وجود خریدار به قیمتی پایین‌تر از قیمت تولید به فروش برسانند.
وی با تاکید بر اینکه این موضوع نه‌تنها به ضایع شدن سرمایه‌های کشاورزان منجر می‌شود، بلکه انگیزه آن‌ها برای ادامه کشت رو به کاهش می‌گذارد.
بیات با بیان اینکه افزایش هزینه‌های تولید، به‌ویژه قیمت بالای نهاده‌ها و کمبود آن‌ها، اوضاع را پیچیده‌تر کرده است، بیان کرد: وقتی هزینه‌های نهاده‌ها به شدت افزایش یافته، اما قیمت فروش محصول تغییری نمی‌کند و حتی در مواردی کاهش نیز پیدا می‌کند، نارضایتی کشاورزان به شدت افزایش پیدا می‌کند.
وی یادآور شد: به همین خاطر بسیاری از کشاورزان در استان زنجان، به علت عدم سودآوری، کشت گوجه‌فرنگی را کنار می‌گذارند.
خام‌فروشی و خروج سرمایه تهدیدی برای اقتصاد محلی
این کشاورز زنجانی با اشاره به اینکه از دیگر مشکلات، دلالانی هستند که گوجه‌فرنگی را با قیمت پایین از کشاورزان خریداری کرده و به کارخانه‌های خارج از استان با قیمت بالا می‌فروشند، عنوان کرد: این عمل باعث خروج سرمایه از استان و عدم ایجاد ارزش‌افزوده می‌شود و به‌عنوان خام‌فروشی شناخته شده که به ضرر اقتصاد محلی تمام می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: برای بهبود وضعیت، افزایش واحدهای فرآوری گوجه‌فرنگی در استان زنجان یک ضرورت است که با افزایش تعداد این واحدها، کشاورزان می‌توانند محصولات خود را با قیمت منصفانه‌تری بفروشند و بدین ترتیب سود بیش‌تری به دست آورند.
ضرورت افزایش واحدهای فرآوری در زنجان
بیات با تاکید براینکه فرآوری گوجه‌فرنگی به تولید محصولاتی همچون رب، سس و پوره می‌انجامد که دارای بازار مصرف بزرگ‌تری هستند، تصریح کرد: یقیناً می‌تواند به اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی منطقه کمک کند.
وی با اشاره به اینکه افزایش رقابت بین واحدهای فرآوری باعث خواهد شد که کشاورزان قدرت بیش‌تری در تعیین قیمت محصولات خود داشته باشند، گفت: اگر واحدهای فرآوری کافی وجود داشته باشد، کشاورزان می‌توانند به جای فروش محصول به دلالان، به واحدهایی که قیمت بهتری پیشنهاد می‌دهند، محصولات خود را بفروشند.
این کشاورز زنجانی ادامه داد: علاوه بر این، فرآوری محصولات کشاورزی به کاهش ضایعات نیز کمک می‌کند.
وی با تاکید بر اینکه افزایش واحدهای فرآوری گوجه‌فرنگی می‌تواند به بهبود معیشت کشاورزان و توسعه پایدار کشاورزی در استان زنجان منجر شود، ابراز کرد: این امر نه تنها سبب افزایش درآمد کشاورزان خواهد شد، بلکه با شکوفایی اقتصاد محلی، باعث ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در منطقه نیز خواهد شد.
بیات اظهار داشت: ضروری است که دولت و نهادهای مرتبط اقدامات لازم برای حمایت از توسعه این واحدها را انجام دهند تا هم کشاورزان بهره‌مند شوند و هم اقتصاد منطقه به سمت رشد و پیشرفت حرکت کند.
کمبود صنایع تبدیلی، چالش اصلی کشاورزی زنجان
در این راستا رضا سپهری، کارشناس ارشد کشاورزی در گفتگو با خبرنگار موج‌رسا گفت: کمبود واحدهای فرآوری محصولات کشاورزی در استان زنجان، به‌ویژه در حوزه گوجه فرنگی و سایر محصولات زراعی، چالشی اساسی و ملموس برای کشاورزان این منطقه ایجاد کرده است.
وی با بیان اینکه این کمبود نه تنها سودآوری کشاورزی را به شدت کاهش داده، افزود: بلکه انگیزه کشاورزان برای ادامه فعالیت در این بخش را نیز به مخاطره انداخته است.
کارشناس ارشد کشاورزی عنوان کرد: وجود تنها یک کارخانه فرآوری گوجه‌فرنگی در زنجان، باعث ایجاد انحصار و قدرت چانه‌زنی بسیار زیاد برای این کارخانه شده است.
وی با اشاره به اینکه این کارخانه در فصل برداشت، با بهره‌گیری از نبود رقیب، قیمت خرید گوجه فرنگی را به شدت کاهش می‌دهد، گفت: در این شرایط سود اصلی کار کشاورزی به شدت کاهش پیدا می‌کند.
سپهری عنوان کرد: در این شرایط کشاورزان ناچارند محصول خود را با قیمتی بسیار پایین‌تر از قیمت واقعی بفروشند، چراکه هزینه‌های حمل و نقل به دیگر استان‌ها، اغلب از سود حاصل از فروش با قیمت بالاتر بیشتر است و این امکان برای تمام کشاورزان وجود ندارد.
فرآوری ضعیف، انگیزه کشاورزان را می‌گیرد
وی خاطرنشان کرد: علاوه بر این، پرداخت وجه به کشاورزان نیز با تأخیر چند ماهه صورت می‌گیرد که این امر فشار مالی بیش‌تری بر آن‌ها وارد می‌کند.
این کارشناس ارشد کشاورزی با تاکید بر اینکه این مشکل تنها به گوجه‌فرنگی محدود نمی‌شود، بیان کرد: کمبود واحدهای فرآوری در زمینه سایر محصولات کشاورزی مانند سیب درختی نیز، کشاورزان را با چالش‌های مشابهی مواجه کرده است.
وی با اشاره به اینکه نبود کارخانه‌های تولید آبمیوه و فرآوری سیب، باعث می‌شود کشاورزان مجبور به فروش سیب با قیمت بسیار پایین شوند، یادآور شد: این در حالی است که اگر واحدهای فرآوری بیش‌تری وجود داشت، کشاورزان می‌توانستند محصولات خود را با قیمت مناسب‌تری به فروش برسانند و از ارزش‌افزوده بیش‌تری بهره‌مند شوند.
سپهری اظهار داشت: نتیجه این کمبود، کاهش انگیزه و تمایل کشاورزان به ادامه فعالیت در بخش کشاورزی است.
وی با تاکید بر اینکه زنجان دارای پتانسیل بالایی برای کشاورزی بوده و دارای سطح زیر کشت گسترده‌ای است، ادامه داد: اما نبود صنایع تبدیلی و فرآوری، این پتانسیل را به هدر می‌دهد و منجر به از بین رفتن فرصت‌های شغلی و توسعه اقتصادی در مناطق روستایی می‌شود.
این کارشناس ارشد کشاورزی با بیان اینکه ضرر اقتصادی کشاورزان به دلیل قیمت‌های پایین، آن‌ها را از ادامه کشت گوجه‌فرنگی و دیگر محصولات منصرف می‌کند، عنوان کرد: این امر می‌تواند در بلند مدت به کاهش تولید و امنیت غذایی در منطقه منجر شود.
وی خاطرنشان کرد: راه حل این مشکل سرمایه‌گذاری در ایجاد و توسعه واحدهای فرآوری محصولات کشاورزی در استان زنجان است.
سپهری با اشاره به اینکه افزایش تعداد این واحدها، رقابت بین خریداران را افزایش داده و منجر به افزایش قیمت خرید محصولات از کشاورزان می‌شود، بیان کرد: همچنین، فرآوری محصولات کشاورزی، ارزش‌افزوده آن‌ها را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد و فرصت‌های شغلی جدیدی را در منطقه ایجاد می‌کند.
وی گفت: حمایت از ایجاد واحدهای فرآوری، نه‌تنها از ضرر کشاورزان جلوگیری می‌کند، بلکه به توسعه پایدار کشاورزی، افزایش درآمد روستاییان و رونق اقتصاد منطقه کمک شایانی خواهد کرد.
با تمام این‌ها استان زنجان با پتانسیل بالای کشاورزی، نیازمند سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی و فرآوری است تا ارزش‌افزوده محصولات را افزایش و رونق اقتصادی و اجتماعی را در این مناطق رقم زند.
انتهای خبر/