فرزندآوری سرمایه‌گذاری برای آینده
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «موج‌رسا»؛ آیه‌ای از قرآن کریم می‌فرماید: «ربنا هب لنا من أزواجنا وذرياتنا قرة أعين واجعلنا للمتقين مقدمه إماما: پروردگارا ما را زنان و فرزندانی مرحمت فرما که مایه چشم روشنی ما باشند و ما را از پیشوایان اهل تقوی قرار ده.» (سوره مبارک فرقان، آیه ۷۴)، در این آیه شریف هم به اهمیت و کارکرد مثبت خانواده‌ها و هم به فرزندآوری و بسط و گسترش فرهنگ تقوا در جامعه تأکید شده است. همچنین در آیه ۲۱ سوره مبارک روم، خداوند متعال ازدواج و تشکیل خانواده و فرزندآوری را عامل مودت و رحمت میان زن و مرد می‌داند.
بیشتر بخوانید
بیش از ۱۵۰ آیه در قرآن کریم و صدها حدیث و روایت از پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) با تأکید بر اهمیت خانواده و تعلیم و تربیت فرزندان آورده شده است، با گسترش خانواده‌ها و فرزندآوری، نظام خویشاوندی در جامعه شکل می‌گیرد و به‌نوعی با افزایش جمعیت و گسترش آن فرهنگ ایرانی اسلامی در جهان اجتماعی نمود و ظهور پیدا می‌کند.
خانواده یکی از عنصرها و رکن‌های مهم و اساسی در پویایی و هویت‌بخشی فرهنگی و حتی اقتصادی در جامعه محسوب می‌شود، از آن‌جا که مسئولیت اصلی و عمده تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان به صورت رسمی بر عهده آموزش و پرورش و به صورت غیررسمی بر عهده خانواده‌ها است، سلامتی جسمی و روانی خانواده‌ها و جوانی جمعیت از مهمترین مولفه‌های اعتلای فرهنگی، رشد و توسعه اقتصادی است.
امروز مسئله تحول جمعیتی یک چالش اصلی و حیاتی برای کشورهای توسعه‌یافته، و کاهش نیروی انسانی (مولد) در کشورهای در حال توسعه چالش اصلی است، این موضوع به چاره‌اندیشی تحت عنوان سیاست‌های جمعیتی نیاز دارد.
جمعیت ایران به سوی سالمندی است
صفی‌الله ملکی، جامعه‌شناس در گفتگو با خبرنگار موج‌رسا گفت: رشد جمعیت جوان علاوه بر اهمیت تدوام نسل فرزندآوری باعث هویت‌بخشی فرهنگی و اقتصادی کشور نیز می‌شود، به‌طوری‌که هر کشوری براساس اعتقاد باور و ارزش‌های فرهنگی با رشد صنعت، اقتصاد و فناوری در جهان شناخته می‌شود نه با داشتن منابع طبیعی و صنعت مونتاژکاری.
وی با بیان اینکه دولت وظیفه تدوین سیاست‌های جمعیتی را بر عهده دارد، افزود: دولت با ارائه راه‌حل و تدابیرهای لازم برای کاهش یا افزایش جمعیت به همکاری مردم و نهادهای ذی‌ربط نیاز دارد، در سال ۱۳۹۳ اصول کلی سیاست جمعیتی برای پیشگیری از کاهش جمعیت و سالمندی تدوین و ابلاغ شده است.
این جامعه‌شناس با تأکید بر اینکه پژوهش‌ها نشان می‌دهند جمعیت ایران به سوی سالمندی است، تصریح کرد: براساس استانداردهای بین‌المللی، اگر جمعیت بالای ۶۵ سال بیش از ۱۰ درصد جمعیت کل باشد نشانگر پیری کشور محسوب می‌شود و اکنون زنگ خطر برای ایران به‌صدا درآمده است،
ملکی خاطرنشان کرد: به‌طوری‌که در سال ۱۴۳۰ جمعیت ایران به ۱۰۰ میلیون نفر می‌رسد که ۲۰ درصد این جمعیت بالای ۶۵ سال خواهند بود که علاوه بر افزایش هزینه‌های درمان و بهداشتی، امکان تأمین نیازها و ارائه خدمت را نخواهند داشت.
لزوم حمایت‌های مالی و اجتماعی دولت برای فرزندآوری
حجت‌الاسلام موسی آقایاری، پژوهشگر و مدرس حوزه در گفتگو با خبرنگار موج‌رسا گفت: فرزندآوری یکی از مهمترین مسائل اجتماعی و خانوادگی است که در قرآن و روایات اهل بیت (علیهم‌السلام) به آن تأکید فراوانی شده است. در دین اسلام، فرزندآوری به‌عنوان یک نعمت بزرگ و یک مسئولیت انسانی معرفی می‌شود که نه تنها باعث رشد و تعالی فرد و خانواده می‌شود، بلکه تأثیرات عمیقی در آینده جامعه دارد، به‌ویژه در شرایطی که جوامع با چالش‌های جمعیتی و کاهش نرخ تولد روبه‌رو هستند اهمیت تشویق به فرزندآوری بیش از پیش احساس می‌شود.
وی به اهمیت فرزندآوری در قرآن و روایات اهل بیت (علیهم‌السلام) اشاره کرد و افزود: قرآن کریم در آیات متعددی به مسئله فرزندآوری اشاره کرده و آن را نشانه‌ای از رحمت و برکت خداوند می‌داند. در سوره مبارکه آل‌عمران آمده است: زینت زندگی دنیا، زنان و فرزندان و زر و زیور دنیا است، این آیه به‌وضوح نشان می‌دهد که فرزند و خانواده جزو زینت‌ها و برکات دنیا هستند. همچنین در سوره فرقان خداوند در ستایش والدینی که به تربیت فرزندان صالح پرداخته‌اند، می‌فرماید: و کسانی که می‌گویند: پروردگارا به ما از همسران و فرزندانمان چشم روشنی بده و ما را پیشوای پرهیزکاران قرار بده. این آیات نشان می‌دهند که فرزندآوری نه‌تنها برکت مادی بلکه برکت معنوی و روحی نیز به همراه دارد.
این پژوهشگر و مدرس حوزه خاطرنشان کرد: پیامبر اسلام (صلى‌الله‌عليه‌وآله) در حدیثی فرموده‌اند: فرزند سبب افزایش رزق است و فرزند نیکو ذخیره‌ای برای پدر و مادر در دنیا و آخرت خواهد بود. این حدیث به‌روشنی به دو جنبه مهم فرزندآوری اشاره دارد، یکی جنبه مادی آن که می‌تواند منجر به برکت در رزق و روزی شود و دیگری جنبه معنوی که به‌عنوان ذخیره‌ای برای آخرت والدین خواهد بود. بنابراین در نگاه دینی فرزندآوری به‌عنوان یک راه برای تکامل فردی و جمعی در نظر گرفته می‌شود.
وی با اشاره به اینکه یکی از جنبه‌های مهم تشویق به فرزندآوری، مسئله مسئولیت‌پذیری والدین در تربیت فرزندان است، تأکید کرد: در اسلام، تربیت فرزند یک مسئولیت بزرگ و سنگین است. پیامبر اسلام (صلى‌الله‌عليه‌وآله) فرمودند: هر فرزندی در هنگام تولد با فطرت سالم به دنیا می‌آید اما والدین هستند که او را یهودی، مسیحی یا مجوسی می‌کنند. این حدیث تأکید می‌کند که نقش والدین در تربیت فرزند و هدایت او به سوی مسیر درست، نقشی بسیار حیاتی است.
آقایاری با توضیح اینکه تربیت فرزند باید در راستای پرورش ارزش‌های اخلاقی، دینی، اجتماعی و فرهنگی باشد تا فرد به یک انسان متعالی تبدیل شود که به جامعه خدمت کند، متذکر شد: در قرآن کریم، خداوند می‌فرماید: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، خود و خانواده‌تان را از آتش جهنم حفظ کنید. (سوره تحریم، آیه ۶) این آیه به‌طور خاص به والدین اشاره می‌کند که باید مسئولیت‌پذیر باشند و تلاش کنند که فرزندانشان را در مسیر درست هدایت کنند.
وی با بیان اینکه فرزندآوری تأثیر عمیقی بر جامعه دارد، اظهار داشت: کاهش جمعیت در هر جامعه می‌تواند منجر به بحران‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شود. در جوامعی که نرخ تولد پایین است، کمبود نیروی کار، افزایش سن جمعیت و مشکلات اقتصادی به‌طور جدی به چالش‌های اجتماعی تبدیل می‌شود. از سوی دیگر، در جوامع با فرزندآوری مناسب، نیروی کار جوان و پویا وجود دارد که می‌تواند به توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور کمک کند.
این پژوهشگر و مدرس حوزه با اشاره به اینکه اسلام به‌وضوح بر اهمیت جمعیت سالم و فعال تأکید دارد، ابراز کرد: در این راستا، فرزندآوری نه‌تنها به رشد خانواده بلکه به رشد جامعه و کشور کمک می‌کند. همچنین، نسل‌های آینده با تربیت صحیح می‌توانند در حل مشکلات جامعه و پیشرفت کشور نقش ایفا کنند. حضرت علی (علیه‌السلام) نیز فرموده‌اند: فرزند، سرمایه‌ای است که در دنیا و آخرت به سود انسان خواهد بود. این سخن نشان می‌دهد که فرزندآوری تنها یک مسئله فردی نیست، بلکه تأثیرات گسترده‌ای بر جامعه خواهد داشت.
وی اضافه کرد: برای تشویق به فرزندآوری، علاوه بر توجه به جنبه‌های دینی، باید شرایط اجتماعی و اقتصادی مناسب نیز فراهم شود. از جمله راهکارهایی که می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد، حمایت‌های مالی و اجتماعی از خانواده‌ها است، دولت‌ها باید برنامه‌هایی برای حمایت از خانواده‌ها در زمینه تأمین هزینه‌های زندگی، مسکن و آموزش فرزندان در نظر بگیرند، در رسانه‌ها نیز مساجد و نهادهای دینی باید در ترویج اهمیت فرزندآوری و تربیت فرزند صالح نقش داشته باشند و فراهم کردن محیط‌های کاری انعطاف‌پذیر و حمایتی برای والدینی که در حال تربیت فرزند هستند، می‌تواند انگیزه بیشتری برای فرزندآوری ایجاد کند.
فرزندآوری مانع فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی نیست
زهرا میرزایی، مادر جوان چهار فرزندی ابهری در گفتگو با خبرنگار موج‌رسا، گفت: زهرا میرزایی هستم، متولد ۷۴، دومین و آخرین فرزند خانواده، دیپلمه و دارای چهار فرزند و همسرم کارمند است.
وی با بیان اینکه قطعاً داشتن فرزند بیشتر مزیت‌های بسیاری دارد، افزود: این شرایط مخصوص الان نیست اگر به‌صورت آمار و ارقام به درآمد و مخارج قدیمی‌ترها نگاه کنیم، چه بسا شرایطی سخت‌تر از الان ما داشته‌اند اما ایمانشان به رزاقیت خدا باعث می‌شد ترسی از داشتن بچه زیاد نداشته باشند.
وی در پاسخ به سئوال وجود سختی‌های چند فرزندی، یادآور شد: خداوند در قرآن می‌فرماید: من همواره انسان را در سختی آفریدم، سختی و رنج ماهیت دنیایی است که ما در آن زندگی می‌کنیم یعنی امکان ندارد کسی که در این دنیا زندگی می‌کند بدون رنج و سختی باشد اما دنیا حسن‌هایی هم دارد و آن اینکه می‌توانی خودت رنج و سختی‌ات را انتخاب کنی، در موضوع فرزندآوری هم همین است، هرکس سختی‌هایش را تحمل کند در عوض در دوران پیری به درد جان‌فرسای تنهایی دچار نمی‌شود و البته خود فرزندان نیز خواهر و برادرانی را دارند که در مشکلات کنارشان خواهند بود و در شادی‌ها روشنی چشمشان.
مادر جوان چهار فرزند در پاسخ به این سئوال که فرزند مانع تفریحات، ورزش و فعالیت‌های اجتماعی می‌شوند، تصریح کرد: در بعضی موارد شاید به‌طور موقت یک تا سه سال اول مانع باشند مثل رفتن به باشگاه و فعالیت‌های اجتماعی، ولی در بیشتر موارد می‌شود که با داشتن فرزند فعالیت‌های اجتماعی هم داشت، البته خود من ترجیحم این است که در خانه باشم و برای فرزندانم مادری کنم حتی ادامه تحصیلم را محول کرده‌ام برای وقتی که بچه‌ها بزرگ شدن، تولیدی و فروشگاه ملزومات حجاب داشتم که با وجود اینکه فروشگاه نزدیک منزل‌مان بود باز هم تعطیلش کردم.
وی به نحوه تربیت فرزندان خود گریزی زد و متذکر شد: سعی می‌کنم به‌عنوان یک انسان رفتار درست و مناسبی داشته باشم تا بتوانم در جایگاه مادر الگوی مناسبی برای فرزندانم باشم و در دوره‌های تربیت فرزند اساتید مطرحی شرکت کردم که انصافاً هم راهگشا و کارآمد بودند، در کل سعی می‌کنم بچه‌ها در فضای تربیتی مناسبی رشد کنند، در مسجد، هیأت و جلسه قرآن حضور داشته باشند و البته با خانواده‌هایی که با هم هم‌فکر هستیم رفت و آمد می‌کنیم.
میرزائی به بحران جمعیت در کشور اشاره کرد و بیان داشت: این بحران و بسیاری از مشکلات بخاطر نفوذ فرهنگ غرب است، ما فرهنگ اصیل ایرانی-اسلامی داریم و هیچ نیازی به فرهنگ منحط غربی نداریم، خود غرب هم اکنون دچار خلع تئوریک شده و دیگر نمی‌داند چطور دنیایش را اداره کند ولی برخی می‌خواهند راه رفته و البته شکست خورده آن‌ها را بروند، یک راهکار همان فرمایش حضرت آقا است که خانواده‌های پرجمعیت پنجره‌ای از زندگی خود را نشان مردم بدهند، باید برای مردم تعداد چهار و پنج فرزند امری عادی شود.
این مادر جوان چهار فرزند با تأکید بر اینکه اکنون طرح‌های تشویقی کم نیست، اضافه کرد: دولت باید کمر همت ببندد که پدر و مادرها نگران کمبود شیر خشک و نبود پوشک در کودکی و نبود شغل در جوانی نباشند، هرچند که ما با خدا معامله کرده‌ایم، وظیفه خود را می‌دانیم و امر ولی‌مان که حکم به جهاد فرزندآوری دادند را روی چشممان می‌گذاریم، اما دولت هم باید وظیفه خود را بداند و نقش خود را در افزایش جمعیت به درستی ایفا کند.
با توجه به اینکه میانگین سن مادر و پدر در اولین فرزندآوری در سال ۱۴۰۲ به ترتیب به ۲۷/۸ و ۳۲/۱ رسیده است، باید سیاست‌های حمایتی از جوان برای ازدواج و فرزندآوری در قالب تسهیلات بانکی، شغل و مسکن صورت بگیرد تا شاهد نیروی انسانی مولد و خانواده‌های شاد و سلامت باشیم.
انتهای خبر/