مشارکت مردم کلید توسعه اقتصاد مقاومتی جامعه است
به گزارش پایگاه خبری_تحلیلی «موج رسا» با توجه شعار سال‌جاری جهش تولید با مشارکت مردم و تأکید مقام معظم رهبری به تولید، رفع موانع تولید و مهار تورم خبرنگار موج رسا گفتگویی را با سیاوش طاهری؛ رئیس دانشگاه آزاد واحد ابهر ترتیب داد که مشروح آن را می‌خوانید.
بیشتر بخوانید
موج رسا: چرا مشارکت مردم در اقتصاد کشور ضروری است؟
سیاوش طاهری رئیس دانشگاه آزاد واحد ابهر: باگذشت بیش از چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی و تثبیت حکومت اسلامی، اکنون برهه‌ای است که بیش از هر زمان دیگر اثبات کارآمدی نظام اسلامی لازم و حیاتی است.
تثبیت کارآمدی نظام در عرصه‌های مختلف ازجمله اقتصاد امیدبخش و تقویت‌کننده استمرار پویایی کشور است. حال آنکه حاکمیت که اعم از دستگاه‌های اجرایی، تقنینی و قضایی است، باید به برخی عرصه‌ها توجه کرده و عرصه‌های متنوع موجود در کشور نیازمند مداخله و رسیدگی جدی و سریع است و برای عملکرد بهتر نیاز به مشارکت عمومی در کشور ضروری است و دستگاه‌های اجرایی فاقد توان سرمایه‌ای لازم برای رسیدگی به همه مسائل و مشکلات کشور است.
تجربه سایر کشورها نیز نشان می‌دهد که آنها نیز مسیر دیگری را برای پیشرفت انتخاب کرده‌اند. ساماندهی مشارکت مردم و شهروندان از طریق سازوکارهای مختلف، نسخه جدید و قابل اتکاء برخی کشورهاست.
موج رسا: آیا مردم در اقتصاد می‌توانند مشارکت داشته و مؤثر باشند؟
سیاوش طاهری: بله، یکی از عرصه‌هایی که نیازمند مشارکت جدی مردم است، عرصه اقتصاد است.با توجه به بیانات رهبر معظم انقلاب که فرمودند؛ «اقتصاد مقاومتی معنایش این است که ما یک اقتصادی داشته باشیم که هم روند رو به رشد اقتصادی در کشور محفوظ بماند، هم آسیب‌‌پذیری‌اش کاهش پیدا کند، یعنی وضع اقتصادی کشور و نظام اقتصادی جوری باشد که در مقابل ترفندهای دشمنان که همیشگی و به شکل‌های مختلف خواهد بود، کمتر آسیب ببیند و اختلال پیدا کند». بنابراین مشارکت مردم در تولید به عنوان یکی از ارکان اقتصاد کشور نقش مهم و تأثیرگذاری در توسعه و پیشرفت اقتصادی مبتنی بر راهبرد اقتصاد مقاومتی دارد.
این عرصه دامنه وسیعی از مسائل را در برمی‌گیرد که اعم از بیکاری، رکود اقتصادی، ضعف در تولید داخل و فرهنگ غلط در مصرف است. این مسائل اقتصادی نیازمند یک گشایش و پاسخ مناسب است که به نظر می‌رسد اکنون در نقطه عطف خود قرار دارد. با نگاهی دقیق‌تر به این موضوع و با استفاده از تجربیات دانش خط مشی‌گذاری می‌توان به این رسید که شرایط فعلی در حوزه خط‌مشی اقتصادی، یک فرصت حیاتی برای کارآفرین خط‌مشی است تا از این ظرفیت ایجاد شده بهترین استفاده را برای پاسخی دقیق و سازنده صورت دهد.
موج رسا: اهمیت پرداختن به عرصه اقتصاد با نگاه مردم‌بنیاد چیست؟
سیاوش طاهری: اهمیت آن از این جهت است که در میان‌مدت امکان تحقق بسیاری از آرمان‌های بلند و دشوار را محقق می‌کند. در مرحله بعد با توجه به اینکه مردم خود درگیر و متعهد به رسیدگی و پاسخ به بسیاری از مسائل و عرصه‌ها می‌شوند، ضمن افزایش احساس اعتمادبه‌نفس ملی، امکان رقابت با کشورهای جهانی و مقابله با دشمنان و استعمارگران را فراهم می‌کند، لذا نقش‌آفرینی مردم در عرصه اقتصادی که اولویت و ضرورت فعلی کشور است مسیر را برای این اهداف تسهیل می‌کند.
موج رسا: موانع مشارکت عمومی از دیدگاه شما چیست؟
سیاوش طاهری: مشارکت عمومی مردم با موانع و مشکلاتی مواجه است و برای ترویج و نهادینه شدن، نیازمند سازوکارهای خاصی است، مردم از طبقه‌های مختلف در فضاهای مختلف جامعه زندگی می‌کنند و افراد دارای موقعیت پایین‌تر اجتماعی، اقتصادی، امکان کمتری برای مشارکت مدنی دارند، مسائل اقتصادی مردم مهمترین دلیل برای عدم مشارکت مردم است، مردم از پیش‌زمینه‌های فرهنگی مختلف در فضاهای خاص خود در جامعه استفاده می‌کنند.
مشارکت در مواردی هزینه‌بر است و نیاز به سرمایه‌گذاری از ناحیه مشارکت‌کننده دارد، به همین دلیل برخی از مردم باوجود علاقه نمی‌توانند مشارکت مادی داشته باشند. نهاد مشارکت‌جو باید امکان مشارکت غیرمادی مردم را نیز پیش‌بینی و فراهم کند، مردم اگر به اهداف کلان نهاد مشارکت‌جو اعتماد و آگاهی نداشته باشند در آن مشارکت نمی‌کنند.
بی‌سوادی یا کم‌سوادی مردم، رقابت و چشم هم‌چشمی، عدم اعتماد و احتیاط‌کاری، نفع‌طلبی شخصی، دخالت‌های سیاسی و تحمیل مدیریت دولتی و پراکندگی امکانات مادی و مسائل دیگر از موانع مشارکت عمومی است.
موج رسا: موانع و چالش‌های پیش‌روی جهاد اقتصادی چیست؟
سیاوش طاهری: فشار تحریم‌های خارجی بر دوش اقتصاد کشور، برخی جریان‌های سیاسی داخل کشور که سیاست‌های اقتصادی دولت را مانع منافع بی‌حدوحصر خود می‌دانند، وجود ساختارهای نامناسب اداری «رانت، فساد و ...»، عدم مشخص بودن استراتژی مشخص در روابط اقتصادی بین‌الملل کشور، ظهور قدرت‌های جدید اقتصادی مانند «برزیل، روسیه، هند و چین» در فضای بین‌الملل، قابل پیش‌بینی نبودن متغیرهای اقتصادی در ایران، عدم تبیین درست مفاهیمی همچون استقلال اقتصادی، خودکفایی و ...، اقتضایی بودن سیاست خارجی ایران و وجود مشکلاتی در بنگاه‌های اقتصادی و ... از موانع و چالش‌های پیش‌روی جهاد اقتصادی است.
موج رسا: موانع مشارکت عمومی برای جهاد اقتصادی چیست؟
سیاوش طاهری: وجود برخی ساختارهای فرهنگی و اجتماعی غلط در جامعه، کمرنگ بودن فرهنگ کار و تلاش، نبود فضای مناسب کسب و کار در جامعه، موانع فرهنگی، فقدان آموزش‌های لازم به خصوص برای جوانان، نبود تعاونی‌های کارآمد در حمایت از بخش خصوصی، عدم وجود سازوکار مناسب در زمینه مشارکت مستقیم مردم در اقتصاد کشور، ضعف‌های پولی و بانکی کشور اعم از سیاست‌های نابجای پولی و نظارت‌های غلط بر سیستم بانکداری و... وجود ساختارهای پیچیده و بوروکراتیک اداری و مسائل دیگر از موانع مشارکت عمومی برای جهاد اقتصادی است.
موج رسا: از دیدگاه شما راهکار ارتقاء و بهبود مشارکت عمومی در اقتصاد چیست؟
سیاوش طاهری: تغییر نهادی در مشارکت اقتصادی ایجاد تغییر در ذهنیت‌ها برای فهم ادبیات این موضوع بدیهی است. بدون تبیین چیستی و ضرورت این مفهوم و گفتمان برای مدیران، مردم و نخبگان نمی‌توان به سراغ اقدام و عمل رفت. تغییر در چارچوب شناختی و ذهنی به تدریج و در طول زمان به طور مستمر ایجاد می‌شود و نیازمند گفتمان‌سازی است، یعنی فضای گفتمانی در جامعه طوری با این خط‌مشی مأنوس باشد که در مورد آن تردیدی باقی نماند. تغییرات شناختی از طریق رسانه‌ها و با کمک نخبگان ایجاد می‌شود. ایجاد آموزش‌های خاص به جوانان، استفاده از ظرفیت صاحب‌نظران برای تبیین ماهیت این موضوع، ترویج سبک زندگی در جهت نوآوری‌های اجتماعی و اشاعه فرهنگ کسب و کار در این راستا قرار دارد و اقتصاد پویا و مقاوم، مشارکت مردم در اقتصاد و ایجاد فرصت مشارکت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را می‌طلبد.
موج رسا؛ مشارکت اقتصادی جوانان را چگونه تحلیل می‌کنید؟
سیاوش طاهری: جمعیت به طور بالقوه اصلی‌ترین منبع عرضه نیروی انسانی در بازار کار است و دولت‌ها همواره بر اساس رشد و تغییر و تحولات این مؤلفه اجتماعی، برای توسعه سرمایه انسانی و ایجاد اشتغال در کنار سایر موضوعات، برنامه‌ریزی و تلاش می‌کنند. بدیهی است، مدیریت بهینه این سرمایه می‌تواند منجر به ارتقاء ظرفیت‌های اقتصادی و اجتماعی کشور شده و عدم اهتمام به این امر به عنوان محور توسعه کشور، صدمات جبران‌ناپذیر اقتصادی، اجتماعی و حتی امنیتی را به دنبال داشته باشد.
بر اساس مطالعات صورت گرفته، اقتصاد ایران از سال ۱۳۸۵ وارد فازی از تحولات جمعیتی تحت عنوان پنجره جمعیتی شده است. این فاز جمعیتی شامل دوره زمانی است که در آن نسبت جمعیت سنین فعالیت به حداکثر رسیده و نوعی ساختار جمعیتی مطلوب برای شتاب بخشیدن به بهره‌وری و رشد اقتصادی فراهم شده است.
اثر مستقیم جمعیت جوان فعال کشور و نرخ مشارکت آن در هر دو گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ و ۲۵ تا ۲۹ سال بر تورم و بیکاری و بهره‌وری نیروی کار مثبت بوده که تأثیر آن بر بهره‌وری نقش غالب را داشته است. به عبارتی جمعیت جوان فعال و نرخ مشارکت آن در بازار کار باعث بهبود بهره‌وری به شکل مستقیم شده است. تأثیر جمعیت جوان فعال و نرخ مشارکت آن در هر دو گروه سنی بر بهبود توزیع درآمد به شکل مستقیم تأیید نشد اما به شکل غیرمستقیم از کانال بیکاری، تورم و بهره‌وری با نقش غالب بهره‌وری نقش آنها در بهبود توزیع درآمد تأیید شد. در مجموع باعث بهبود توزیع درآمد با باز شدن پنجره جمعیتی ایران شده است.
براساس نتایج به دست آمده، توجه به اشتغال جوانان و استفاده از فرصت جمعیتی به وجود آمده از کانال بهره‌وری که هم منجر به رشد اقتصادی و هم منجر به بهبود توزیع درآمد در کشور می‌شود در دستور کار سیاست‌گذاران و برنامه‌های اقتصاد ایران قرار گیرد. برای این مهم پیشنهادات سیاستی باید در ۶ زمینه، بستر اجتماعی و نهادی، سیاست‌های اقتصاد کلان، آموزش و حرفه‌آموزی و کسب مهارت جوانان، سیاست‌های بازار کار، کارآفرینی و حقوق جوانان به کار گرفته شود.
ایجاد انگیزه‌های لازم برای افزایش سرمایه‌گذاری فیزیکی و انسانی برای جوانان نیازمند زیرساخت اجتماعی مناسب و رفع موانع زیرساخت اجتماعی است. زیرساخت اجتماعی یک اقتصاد تعیین کننده‌های اصلی نوآوری، مهارت و سرمایه‌گذاری و در نهایت رشد اقتصادی هستند.
یکی از سیاست‌های لازم برای استفاده از فرصت‌های هر جامعه عبارت است از «حفظ ثبات کلان اقتصادی». حصول این امر برای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی پایدار بسیار مهم و ضروری است.
سرمایه‌گذاری در آموزش و حرفه‌آموزی هدفمند از مولفه‌های مهم برقراری ارتباط بین اشتغال‌پذیری جوانان است که در این‌باره باید اقدامات جدی صورت گیرد، برای اشتغال جوانان سیاست مداخله عمومی در بازار کار جهت حل مشکل عدم توازن میان عرضه و تقاضای کار لازم است.
به کارگیری راهبرد تشویق کارآفرینی و خود اشتغالی جوانان که منافع بسیاری دارد، چرا که این رهیافت باعث می‌شود نرخ بیکاری جوانان از طریق ترویج و توسعه کسب و کارهای نوپا که برای جوانان اشتغال‌زا است کاهش پیدا کند. برای افزایش نرخ مشارکت اقتصادی جوانان، مشارکت فعال دولت در تنظیم حقوق کار جوانان لازم است.
انتهای خبر/