جشن ملّی چهارشنبه‌سوری در ابهر
به گزارش پایگاه خبری_تحلیلی «موج رسا» یکی از مراسم عید نوروز چهارشنبه‌سوری است که در اصطلاح محلی «کوله چهارشنبه» گفته می‌شود و آخرین چهارشنبه سال است و چهارشنبه قبل از آن نیز به قودوخ چهارشنبه معروف بود.
بیشتر بخوانید
مراسم قودوخ چهارشنبه عبارت‌اند از:
کوتاه کردن موی دم و یال گردن چهارپایان به صورت پله‌پله که که بدینوسیله احساسات خود را به مناسبت فرارسیدن بهار به چهارپایان اعلام می‌داشتند و تغییراتی در وضعیت ظاهری آنها می‌دادند و بعد از آرایش به آنها اصطلاحا (یال قویروخ) می‌گفتند.
رسم دیگر قرار دادن سنگ بر شاخ درختان میوه بود که معتقد بودند بدینوسیله درختان سریع‌تر باردار خواهند شد و می‌گفتند با توجه به اینکه وقتی جانداران باردار می‌شوند وزن‌شان سنگین می‌شود پس سنگین شدن شاخه درختان نیز موردی است برای باردار شدن.
مراسم کوله چهارشنبه (چهارشنبه سوری) عبارت بود از روشن کردن آتش بر روی پشت‌بام‌ها در شروع شب و انداختن نارنجک(در اصطلاح محلی به نوعی ترقه گفته می‌شود) و به هوا فرستادن فشنگ و پریدن از روی آتش برای این منظور هر خانواده مقداری ورک (خاروگون) که اطراف ابهر به عمل می‌آمد و سوخت اصلی نانوایی‌ها و حمام‌ها بود خریداری و در پشت بام خانه هم زمان آتش می‌زدند و بعد برنامه‌های بعدی اجرا می‌شد و بعضاً اشعار هم می‌خواندند به این شرح:
چیخاخ دامه آتاخ نارنجک فشنگی/قوواخ گستون هامی درد و بلانی
چهارشنبه که اولموش جاودانه/امیر مختاردن قالموش نشانه
در همان شب پس از پایان مراسم مقداری گندم یا برنج خام را در ناودان‌ها پشت بام‌ها ریخته و اعتقاد داشتند چهارشنبه خاتون آنها را جمع‌آوری و یک سال آذوقه خود را از این طریق بدست خواهد آورد.
شال سالاما(آویزان کردن شال)
یکی دیگر از برنامه‌های شب چهارشنبه‌سوری مراسم شال سالاما بود که توسط جوانان انجام می‌گرفت و برای این منظور شال را از سوراخ اطاق که در اصطلاح محلی «پاجا» گفته می‌شد و یا از کنار پنجره آویزان می‌کردند و صاحب خانه نیز هدیه‌ای به شال می‌بست و با حرکت دادن آن صاحب شال آن را بالا می‌کشید.
شهریار در این مورد می‌گوید:
آی نه گوزل قایدادی شال سالاماق/شال اوجونا بایراملوقو باغلاماق
هدایایی که به شال بسته می‌شد عبارت بود از جوراب، تخم مرغ رنگ کرده، دستمال، پیراهن، پول نقد، گاهی نیز برای شوخی و مزاح بچه‌ای را می‌بستند که پس از رویت وقتی صاحب شال متوجه می‌شد آن را آرام به پائین می‌فرستاد.
گاهی نیز شال را گرفته می‌کشیدند که اگر صاحب شال ناشی بود، از دستش می‌افتاد. بعد باید التماس و خواهش می‌کرد تا دوباره پس می‌گرفت و این نوع شوخی‌ها زیاد بود.
آتش در زبان زرتشت پیغمبر مقدس بوده و احترام داشته و برای همین منظور آتشکده‌هایی ساخته بودند که آتش را همیشه روشن نگه می‌داشتند و مراسم چهارشنبه سوری نیز احتمالاً برای این بوده که اهمیت آتش را برساند.
بعضی نیز عقیده دارند مختار علیه‌الرحمه به یاران خود اعلام کرد که با روشن کردن آتش در پشت بام‌ها به همه خبر دهند که او بر علیه یزیدیان خروج خواهد کرد تا همه مطلع شوند بدون اینکه دشمن اطلاعی از موضوع داشته باشد و از آن روز چهارشنبه‌سوری است و قابل احترام در نزد اقوام ایرانی.
منبع: فرهنگ عامیانه مردم ابهر
نوشته: استاد محمد آقامحمدی
انتهای خبر/