بررسی جایگاه استان زنجان در تامین امنیت غذایی

به گزارش موج رسا; افزایش دما با رویدادهای شدید آبوهوایی، بلایای طبیعی، اختلالات اقتصادی و اجتماعی بر عرضه مواد غذایی تاثیر منفی میگذارد. تغییرات آبوهوایی تاثیری مستقیم و قابل توجه بر ناامنی غذایی دارد و با افزایش دمای جهانی، تولید مواد غذایی به دلیل تغییر در الگوهای آبوهوا، رویدادهای شدید آبوهوایی و سایر اختلالات محیطی دشوارتر و نامطمئنتر میشود.
این چالشها پیامدهای گستردهای برای تامین مواد غذایی در سراسر جهان دارد زیرا تولید مواد غذایی تحت تاثیر افزایش دما، افزایش دفعات خشکسالی، کاهش حاصلخیزی خاک و تخریب محصولات در اثر سیل یا طوفان قرار میگیرد.
اثرات تغییرات آبوهوایی بر امنیت غذایی در کشورهای در حال توسعه آشکار است و سلامت شهروندان و معیشت کشاورزان را تحت تاثیر قرار خواهد داد. هنگامی که در دسترس بودن مواد غذایی به دلیل تغییر شرایط آبوهوایی مانند خشکسالی یا سیل کاهش مییابد، خطر سوتغذیه جمعیتهای آسیبپذیر که برای دسترسی به غذاهای مغذی تلاش میکنند را به خطر خواهد انداخت.
علاوه بر این ناامنی غذایی تاثیر مالی قابل توجهی بر کشاورزان کوچک مناطق دارد زیرا آنها قادر به ایجاد درآمد کافی برای تامین نیازهای اساسی خود و پرداخت هزینههای مرتبط با مواد غذایی مانند کود یا بذر نیستند.
با تمام اینها ناامنی غذایی جهانی در حال افزایش است و بر اساس گزارش بانک جهانی به دلیل جنگ در اوکراین، اختلالات زنجیره تامین و ادامه تبعات اقتصادی کووید ۱۹، تعداد کسانی که از ناامنی غذایی حاد رنج میبرند، افزایش یافته و همهگیری قیمت مواد غذایی را به بالاترین حد خود رسانده است.
بنابراین از جمله مسائلی که به صورت مستقیم با سفره مردم در ارتباط است و از تورم و تولید تاثیر میپذیرد، امنیت غذایی است اما استان زنجان در برهه کنونی به لحاظ امنیت غذایی در چه شرایطی قرار دارد سوالی است که مطرح و نیازمند پاسخ است برای یافتن این پاسخ خبرگزاری موجرسا میزگردی ترتیب داد که در ادامه جزئیات آنچه که عنوان شد را میخوانید.
در سطح حکمرانی باید نگاه مستقل و ویژه به امنیت غذایی شود
علی شمس، رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان اظهار داشت: کل جمعیت جهان فارق از محل زندگی و اشتغال و سطح توسعهیافتگی نیازمند غذای سالم هستند، در برخی کشورها که قریب به ۸۰۰ میلیون نفر از جمعیت فعلی دنیا را شامل میشوند همچون کشورهای آفریقایی یا دسترسی مناسب به غذا ندارند و یا اینکه از مشکلات سو تغذیه شدید رنج میبرند.
وی افزود: بنابراین یکی از وظایف اصلی دولتها در هر کشوری با هر سیستم حکومتی تامین امنیت غذایی است به عبارتی مردم این کشورها باید به غذای کافی و سالم دسترسی داشته باشند.
شمس با بیان اینکه امنیت غذایی تعاریف متعددی دارد گفت: دسترسی فیزیکی و اقتصادی همه مردم در همه زمانها به غذای کافی، مغزی، سالم و متناسب با ترجیحات شخص است.
وی ادامه داد: از دل این تعریف چنین برداشت میشود که باید غذا موجود باشد، در موجود بودن غذا نیز بحث کیفیت و کمیت مطرح است. با این حال در کشور ما به لحاظ کمیت غذا وضعیت مناسب است و مشکلی وجود ندارد به عبارتی به همت مجموعههای موجود در وزارت جهاد کشاورزی و دانشگاه در تولید غذا مشکلی وجود ندارد هر چند که نباید به وضعیت موجود امیدوار باشیم چراکه در همه زمانها و برای آینده نیز باید پایداری غذای کافی و سالم در نظر گرفته شود چراکه اگر به همین بازه کوتاه مدت بسنده کنیم در آینده با چالشهایی مواجه خواهیم بود.
رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان گفت: باید غذا به اندازه کافی وجود داشته باشد که متولی اصلی این بخش وزارت جهاد کشاورزی است و کشاورزان و دامداران نقش اصلی را ایفا میکنند با این حال غذا در کشور ما به اندازه کافی و متناسب با سلیقه وجود دارد. اما نکته مهمی که در این تعریف میگنجد این است که غذا باید در دسترس باشد که در این راستا نیز مشکلی در کشور وجود ندارد.
وی خاطر نشان کرد: اما باید مردم نیز توانایی خرید غذا را داشته باشند با این حال مسئولیت این مورد در حوزه مجموعههای متولی توسعه کشاورزی نیست و با کل کشور، اقتصاد کلان کشور در ارتباط است.
شمس با اشاره به اینکه باید دسترسی فیزیکی و اقتصادی مردم در همه زمانها به غذا وجود داشته باشد گفت: نیازمند این هستیم تا زمان و آینده را در نظر بگیریم، باید بسنجیم که برای تولید کشاورزی به چه چیزی نیازمند هستیم که اصولا آب، خاک، هوا، نیاز است بنابراین باید دید منابع آبی و خاکی در چه شرایطی قرار دارد، آیا با وضعیت فعلی بهرهبرداری؛ آیا این تضمین وجود دارد که در سالهای پیشرو با مشکلی مواجه نشویم. بنابراین نیازمند کار بیشتری هستیم با این وجود اگر بحث پایداری نیز در نظر گرفته شود وضعیت امنیت غذایی افق روشنی دارد.
رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان با اشاره به اینکه در بحث سلامت غذایی در کشور نیازمند نگاه ویژهای به شکل جدی هستیم گفت: محصولات در حوزه زراعی و باغی، سبزیجات، میوهها، سیفیجات که مورد استفاده قرار میگیرند باید سلامت لازم را داشته باشند چراکه دقیقا با سلامت مصرف کنندگان در ارتباط هستند.
وی با اشاره به اینکه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در حال درمان است اما بحث پیشگیری در دستان مجموعه وزارت جهاد کشاورزی و متولیان بخش کشاورزی است گفت: یعنی اگر غذای سالم، در اختیار مردم قرار گیرد بخش مهمی از بیماریها و مواردی که نیاز به درمان خواهند داشت، کاهش خواهد یافت.
شمس با تاکید بر اینکه امنیت غذایی به قدری مهم است که در سطح بالای حکمرانی باید نگاه مستقل به آن داشت یاداور شد: خوشختانه در بحث تولید دام و طیور نه تنها مشکل خاصی وجود ندارد بلکه مازاد تولید نیز وجود داشته و صادرات انجام میشود.
شمس با بیان اینکه متوسط اشتغال در بخش کشاورزی استان نسبت به متوسط کشوری رقم بالاتری است گفت: این نشان میدهد وقتی درصد بیشتری در بخش کشاورزی مشغول هستند طبیعتا میزان تولید بیشتر خواهد بود.
وی بیان کرد: نباید از استانی همچون استان کرمان با توجه به وضعیت نبود آب و خاک نامسائد؛ انتظار تولید همچون استان زنجان را داشت.
در مراودات اقتصادی و تعاملات بینالملل نباید از اهرم غذا استفاده شود
رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان با اشاره به اینکه بحث واردات و صادرات بخش مهمی است چراکه در زمانی که نیاز است و کمبود وجود دارد بحث واردات میتواند نیاز را مرتفع کند گفت: در چند سال اخیر متاسفانه از اهرم غذا نیز استفاده شده، اما نباید این اتفاق رخ میداد، نباید در مراودات اقتصادی و تعاملات بینالملل از اهرم غذا استفاده میشد اما این اتفاق رخ داده است.
وی ادامه داد: اکراین یکی از تولیدکنندگان غله و روغن است، جنگ میان اکران و روسیه نشان داد جایی که کمبود پیش آید طبیعی است هر کشور در اولویت اول نیاز کشور خود را تامین خواهد کرد و در رتبه دوم نیاز کشورهایی که رابطه صمیمیتر دارند و یا مراودات اقتصای بیشتری دارند را تامین خواهد کرد.
لزوم تامین محصولات استراتژیک در کشور
شمس با تاکید بر اینکه باید حداقل در محصولات استراتژیک بتوانیم نیازهای داخلی را تامین کنیم گفت: اگر مشکل تولید داریم باید بتوانیم محصول جایگزین تولید نماییم.
وی با بیان اینکه اگر روابط اقتصادی و سیاسی عادلانه در دنیا حاکم بود واردات و صادرات تجارت غذا میتوانست کمک کننده باشد گفت: اما در سالهای اخیر متاسفانه این موضوع با تبادلات عادلانه و آزادانه غذا علامت سوال گذاشت.
شمس با بیان اینکه در تعریف امنیت غذایی دسترسی راحت مردم در همه زمانها به غذا مطرح است گفت: بنابراین باید آینده نیز در نظر گرفته شود.
وی ادامه داد: در بحث آب و خاک در دنیا توسعه سطحی بیمفهوم است، یعنی زمین و آبی برای اضافه کردن نیست، متاسفانه در بخش آب، وضعیت استفاده از آبهای زیرزمینی اصلا مناسب نیست در برخی استانها حتی فرونشست آب به فرونشست خاک منجر شده است این امر نشان میدهد باید نگاه جدی به این موضوع داشته باشیم.
رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان افزود: بحثی با عنوان فاجعه استفاده از منابع عمومی مطرح است و همگان در تلاش هستند تا حداکثر استفاده از منابع را داشته باشند. بنابراین باید به شکل جدی در این راستا ورود شود.
نباید به آمار بالای اشتغال در بخش کشاورزی افتخار کرد
وی با بیان اینکه آمار اشتغال در بخش کشاورزی کشورهایی که وضعیت مناسبی دارند زیر ۱۰ درصد است گفت: بنده عقیده دارم نباید به آمار بالای اشتغال در بخش کشاورزی افتخار کرد بلکه باید به این افتخار کرد که درصد اشتغال در صنایع جانبی و فراوری چه میزان افزایش یافته است.
شمس با تاکید بر اینکه باید فشار را از روی استفاده مستقیم آب و خاک برداریم گفت: نباید هرجایی که مشکل اشتغال وجود دارد، فرد را به دنبال کشاورزی و استفاده از آب و خاک سوق دهیم و این امر سیاست صحیحی نیست و باید بر روی افزایش بهرهوری در بخش کشاورزی کار شود. با این وجود اگر دانش کشاورزان افزایش پیدا کرده و متناسب با دانش روز باشد میتوان با کشت محصولات مناسب مصرف آب را کاهش داد.
وی اذعان کرد: اگر بخواهیم فشار را از روی منابع آب و خاک بردایم باید بهرهوری افزایش یابد با این شرایط دانشگاه و مجموعه اجرایی همچون جهاد به این موضوع ورود یافتهاند.
رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان بیان کرد: علیرغم اینکه شیب همکاریها و نفوذ دانش رو به بالا است اما مطلوب نیست. که این امر به علل مختلفی همچون محدودیت در ساختار بخش کشاورزی، محدودیت خود کشاورزان و محدودیت سازمانها برمیگردد چراکه گاها محدودیتهایی وجود دارد که برداشتن این محدودیتها از عهده یک فرد خارج است.
وی اذعان کرد: یک نکته مهم که وجود دارد این است که تحقیقات در دانشگاه باید متناسب با نیاز جامعه امروز باشد که این امر نیز بنا به دلایلی محقق نمیشود.
طرح توزیع عادلانه یارانهها در حوزه کشاورزی مشکلات بسیاری را در حوزه تولید ایجاد کرد
محمدعلی صادقی؛ معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان؛ با بیان اینکه تعاریف مختلفی برای امنیت غذایی مطرح شده است اظهار داشت: در یک تعریف جامع فراوانی محصول و فراوردههای حوزه کشاورزی(به صورت خام یا فراوری شده) را شامل میشود که اولین مورد فراوانی، در دسترس بودن برای عموم است و موضوع مهمتر اینکه خانوارها باید به راحتی بتوانند تهیه نمایند.
وی با بیان اینکه بخش عمده این تعریف وزارت جهاد کشاورزی را شامل میشود، افزود: با این وجود باید برای تامین امنیت غذایی به لحاظ تامین نیازهای اساسی خانواده و کالاهای جانبی تولیدی، تلاش بیشتری شود. اما اتفاقاتی در حوزه اقتصادی برای خانوارها و دهکهای مختلف رخ داده و دهکهای مختلف نتوانستهاند از این تولیدات به صورت متناسب استفاده کنند.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان اذعان کرد: در حوزه دام و طیور در دو سال ۹۹ و ۱۴۰۰ و بخشی از سال ۱۴۰۱ خشکسالی پیاپی رخ داد؛ اما در سال ۱۴۰۱ یک عامل دیگر به این مشکل اضافه شد و آن، طرح توزیع عادلانه یارانهها در حوزه کشاورزی خصوصا حوزه دام و طیور بود که مشکلات بسیاری را در حوزه تولید ایجاد کرد.
کاهش جمعیت دام مولد در استان و کشور
وی ادامه داد: متاسفانه در طول دو تا سه سال اخیر جمعیت دامی استان و کشور خصوصا در بخش دام مولد و دامداریهای روستایی کاهش یافت این در حالی بود که بیشترین آسیب نیز به این دو بخش وارد شد و همین امر دلیلی بود که سبب شد بخشی از تولیدات و ذخیره ژنتیکی از بین برود، دامدار چون توان مالی برای نگهداری دام نداشت و مرتع به شدت به دلیل کاهش بارندگیها آسیب دیده بود نتوانست نیاز دام را تامین کند و مجبور شد تا دامهای خود را به بازار عرضه کند.
صادقی اذعان کرد: در مقطعی افت شدید قیمت دام را در سال ۱۴۰۱ شاهد بودیم از سویی دیگر از اردیبهشت سال گذشته توزیع عادلانه یارانهها که شاید هدف اصلی وزارت جهادکشاورزی بود، انجام شد. به نوعی ارز ۴۲۰۰ تومانی تبدیل به ارز آزاد یا نیمایی شد در نهایت هزینههای تولید خصوصا در تامین نهادههای مورد نیاز و بخشی که وابستگی شدید به واردات داشت باعث شد که حداقل؛ نهادهها تا ۶ برابر افزایش قیمت داشته باشد.
وی با بیان اینکه اشکال بزرگی که در این حوزه وجود داشت اجرای ناقص طرح بود گفت: چراکه بخشهای دیگر همچون وزارت اقتصاد و دارایی و وزارتخانههای دیگر که باید به وزارت جهاد کشاورزی کمک میکردند اما متاسفانه کمک چندانی انجام نشد. نمونه کارت الکترونیکی که باید در این حوزه صادر میشد دیر هنگام به ثمر رسید با این حال حتی در برخی استانها هنوز این کارت الکترونیکی جا نیفتاده و به صورت پایلوت در حال اجرا است.
صادقی افزود: این امر باعث شد تا یارانهای که در این بخش نیز وجود داشت به هدف اصلی خود نرسد و متضرر اصلی در این بخش تولید کنندهها باشند.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی با بیان اینکه وظیفه اصلی تامین امنیت غذایی بر عهده وزارت جهاد کشاورزی قرار داشت گفت: در این راستا وزارت جهاد کشاورزی ترفندها و کارهایی در حوزه آغاز کرد تا کمبودها را در بازار در حوزه مصرف کننده شاهد نباشیم.
وی گفت: در کنار این امر؛ تشکلها وارد عرصه شدند و تولیدکنندهها پای کار ماندند و در بسیاری از مواقع نیز پای ضرر و زیان نیز رفتند. اما تولید را انجام دادند و کمبودی در بازار احساس نشد. با این وجود حداقل استان زنجان کمتنشترین استانها در طی سال گذشته و حداقل بعد از اجرای طرح توزیع عادلانه یارانهها بود و نوسانات خیلی کمی در حوزه قیمتها و حتی میزان عرضه محصولات پروتیینی را داشت.
صادقی با اشاره به اینکه در بخش تولید شیر خوشبختانه با توجه به اقداماتی که در گذشته در خصوص اصلاح نژاد در حوزه دام خصوصا دام صنعتی انجام شده بود، رکورد تولید شیر نه تنها کاهش نیافت بلکه شاهد افزایش در میزان تولید در استان بودیم گفت: در سال گذشته میانگین تولید شیر در دامداریهای صنعتی استان از ۳۵ به بیش از ۴۰ کیلوگرم رسید و این امر خود باعث رشد تولید در استان شد چراکه عمده تولید شیر از طریق دامداریهای صنعتی انجام میشود.
وی با بیان اینکه سال گذشته ۱۶۳ هزار تن شیر در استان تولید شد گفت: با توجه به اینکه سرانه مصرف مشخص است در سال ۱۴۰۱ در حدود ۲۹ درصد مازاد تولید وجود داشت.
کاهش تولید گوشت قرمز در استان
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با اشاره به اینکه در حوزه گوشت قرمز بیشترین بخش تولید گوشت قرمز شاید بیش از ۵۵ درصد در حوزه دام سبک و در حوزه دامداری روستایی و سنتی است گفت: با توجه به دلایل ذکر شده متاسفانه در حوزه تولید گوشت قرمز شاهد افت تولید بودیم.چراکه جمعیت دامی سبک در حدود ۱۵ درصد و دام سنگین ۵ درصد کاهش یافت.
وی تصریح کرد: میزان گوشت قرمز تولیدی استان در سال گذشته قریب به ۱۴ هزار تن بود با اینکه جمعیت دامی نیز کاهش یافته بود اما در تولید گوشت قرمز در حدود ۱۵ درصد مازاد تولید داشتیم.
صادقی بیان کرد: اگر جمعیت استان و سرانه مصرف در نظر گرفته شود در سال ۱۴۰۱ در حدود ۱۱ هزارو ۸۰۰ تن گوشت قرمز در استان مصرف شده است.
وی اذعان کرد: ۱۱۷ هزار تن شیر و لبنیات در استان استفاده شده است که در این حوزه نیز در استان همچنان مازاد تولید داشتیم.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان گفت: مازاد تولید شیر به استانهای دیگر خصوصا استانهای پر مصرف همچون تهران، البرز، برخی از استانهای شمالی ارسال میشود.
تولید ۴۰ درصد مازاد گوشت سفید در استان
وی با اشاره به اینکه در حوزه طیور تولیدات بیشتر صنعتی است گفت: با توجه به حمایتهای انجام شده ارائه تسهیلات و تامین نهاده هر چند در مقاطعی افت و خیز انجام شد اما در سال گذشته در حدود ۵۶ هزار تن تولید گوشت سفید در استان را شاهد بودیم. با این وجود با توجه به نیاز حدود ۳۵ هزار تنی نیاز مصرفی در استان، نزدیک ۴۰ درصد مازاد تولید وجود داشت که عمدتا به بازارهای استانهای، پر مصرف ارسال شد.
وی با بیان اینکه خوشبختانه در این حوزه یکی از استانهایی بودیم که با قیمت مصوب ستاد تنظیم بازار کشور و به میزان کافی تولید مرغ انجام شد گفت: مشکلات زیادی در استانهای دیگر وجود داشت اما با توجه به سیاستهای استان و همکاری که در مجموعه استان با قسمت اصلی تولید کنندهها و تشکلهای فعال وجود داشت، کمترین آسیب و چالش در این حوزه را شاهد بودیم و توانستیم از این مرحله عبور نماییم.
صادقی با بیان اینکه در تولید تخممرغ نیز سال گذشته یک سال استثنایی را گذراندیم گفت: بیشتر واحدها فعال بودند و تولید انجام شد. با توجه به اینکه قیمت تخممرغ در طول سال ثابت بود و مدیریت متمرکز از طریق اتحادیهها انجام شده بود؛ تولیدکنندگان با روند ثابتتری نسبت به سایر فراوردهها تولیدات را عرضه کردند به طوری که سال گذشته بیش از ۱۵ هزار تن تخممرغ تولید شد.
وی ادامه داد: ۱۴ هزار تن نیاز مصرفی استان تامین شد. این در حالی بود که در سالهای گذشته همواره کمبود داشتیم اما در سال گذشته مازاد تولید وجود داشت و بخشی از تولید نیز صادرات شد و در استانهای دیگر به مصرف رسید.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با اشاره به اینکه در حوزه تولید عسل، استان زنجان یکی از قطبهای موفق تولید است گفت: با توجه به شرایط آب و هوایی خاصی که در استان زنجان وجود دارد؛ عسل تولیدی استان یکی از با کیفیتترین عسلها است و مشتری خارجی بالایی نیز دارد. با این وجود در سال گذشته حدود ۱۵۰۰ تن تولید عسل انجام شد و در این حوزه نیز ۵ درصد مازاد تولید وجود داشت.
وی با اشاره به اینکه دو فعالیت دیگر نیز در حوزه دام و طیور در حال انجام بوده که نوپا هستند عنوان کرد: فعالیت پرورش کرم ابرشیم در استان یکی از این فعالیتهای نوپا است که خوشبختانه با توجه به حمایتهایی که مرکز توسعه نوغانداری و معاونت امور تولیدات دامی در حوزه نوغانداری دارد با هزینه بسیار کم، یک خانواده میتواند پرورش کرم ابریشم را انجام دهد. چراکه تقریبا نهادهها رایگان است و نهال نیز به صورت رایگان توزیع میشود به طوری که هر جعبه تخم نوغان به قیمت ۷ هزار تومان در دسترس تولیدکنندگان قرار میگیرد از سویی دیگر پیله تولید شده نیز با قیمت تضمین شده خریداری میشود. بنابراین در یک بازه زمانی کوتاه برای یک خانواده درآمد خوبی حاصل میشود.
صادقی با اشاره به اینکه در سال گذشته در استان حدود ۷۴۰ کیلوگرم تولید پیله تر انجام شد گفت: این رشته فعالیت در استان در حال ترویج است، با این وجود کیفیت محصول تولیدی استان در سطح کشور بالا است.
تولید ۳۸ میلیون جوجه یک روزه مرغمادر تخمگذار و مرغ مادر گوشتی
وی با اشاره به تولید جوجه یک روزه در استان در بخش تخمگذار و گوشتی، گفت: واحدهای پرورش مادر تخمگذار و مادر گوشتی در مجموع حدود ۳۸ میلیون جوجه یک روزه در استان تولید شده است که به مراتب بیشتر از نیاز استان بود و جزو استانهایی بودیم که مازاد تولید را به خارج از استان صادر کردیم.
صادقی در ادامه با بیان اینکه در موضوعات اساسی یک سری چالشهای اساسی نیز وجود دارد، گفت: اصلیترین موضوع که تاثیرگذار است بحث کمبود آب است. چالش آب سبب شده تا تمام موضوعات در حوزه کشاورزی، تولید دام و گیاه تحت تاثیر قرار گیرد.
وی اذعان کرد: بخشی از تولیدات دامی وابسته به واردات است اما بخش عمدهای مربوط به تولیدات داخلی است. همچون تولیدات علوفه یا تولیداتی که وابسته به علوفه و مراتع است اما آب به سختی در حال تامین است. با این حال باید در بحث بهرهوری به قدری کار شود که بتوانیم با همین شراطی آبی نیاز استان را تامین نماییم.
صادقی با اذعان به اینکه در تعریف امنیت غذایی بحث اول فراوانی و در دسترس بودن است، گفت: نمی توانیم به بهانه عدم بارندگی تولید نداشته باشیم به همین دلیل در استان برنامهریزیهایی انجام شده تا با توجه به شعار سال که بسیار هوشمندانه و دقیق از طرف مقام معظم رهبری مطرح شد بحث مهار تورم و رشد تولید را داشته باشیم تا محصول با قیمت مناسبتری به دست مصرف کننده برسد.
سیاست وزارت جهادکشاورزی در سال جاری بیشتر تولید با نگاه صادرات است
وی با بیان اینکه سیاست وزارت جهادکشاورزی در سال جاری بیشتر تولید با نگاه صادرات است گفت: یعنی در کنار تولید برای تامین نیاز استان، با توجه منابعی که در کشور وجود دارد و هر استان با توجه به وضعیت نسبی خود برنامه آمایش سرزمینی که طی سالهای گذشته مطرح شده و مصوب شده را انجام دهد. با این شرایط علاوه بر اینکه نیاز کشور تامین میشود نگاه صادرات محور نیز ایجاد میشود. چراکه یک بازار بزرگ منطقهای در اطراف وجود دارد و یک بازار مصرف خوبی نیز وجود دارد و میتوانیم به راحتی محصولاتی را که بسیار با کیفیت هستند و قابلیت رقابت با کشورهای دیگر تولیدکننده دارند را تولید کنیم و بتوانیم صادرات نماییم.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان گفت: بر این اساس دو فعالیت عمده برای سال ۱۴۰۲ در حوزه فعالیتهای دام و طیور در استان به سازمان جهاد کشاورزی تکلیف شده است، نخست بحث تولید گوشت قرمز است و برنامهای برای آن تدوین شده است.
وی با اشاره به تکلیف بعدی محول شده به سازمان جهاد کشاورزی ادامه داد: از سالهای گذشته با توجه به شرایط مختلف اقتصادی واحدهایی به صورت نیمه فعال و یا غیر فعال در استان هستند، یکی از اصلیترین برنامهها که از سال گذشته به صورت جدی پیگیر هستیم فعال کردن این واحدها است تا بتوانند نیاز استان را به طور کامل تامین کنند. با اینکه بر روی این موضوع متمرکز شدهایم و فعالیت جدی انجام میدهیم اما در کنار آن نیاز به پشتیبانی و حمایت از طرف سایر دستگاهها خصوصا تامین منابع مالی داریم. که در این راستا بانکها موسسات اعتباری در این حوزه نقش بسیار پررنگی میتوانند ایفا کنند.
عدم همراهی مناسب بانکها در تامین تسهیلات
صادقی خاطرنشان کرد: اما همراهی بانکها نسبت به نیاز بسیار کمتر است. با این شرایط سال گذشته بیش از ۶۰ میلیارد تومان تسهیلات مردمیسازی در استان توزیع شده است که به لحاظ نسبت معرفی شدگان و تسهیلات دریافت شده استان در کشور رتبه اول قرار دارد. اما چیزی که نیاز استان بود شاید در حوزه دام و طیور ۳ برابر بیشتر این رقم بوده است.
وی ادامه داد: وزارت اقتصاد و دارایی، بانکها، بانک مرکزی باید پشتیبانی لازم از بخش کشاورزی را انجام دهند. چراکه اگر همراهی نباشد واقعا در این حوزه فعال کردن یک واحد تولیدی که سرمایه کلانی نیاز دارد سخت خواهد بود و نمیتوان این وظیفه را تنها بر عهده وزارت جهاد کشاورزی و استان گذاشت.
بازگشت ۱۵ واحد دامی تولید گوشت به چرخه تولید
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان گفت: سال گذشته ۱۵ واحد پروش گوشت به چرخه تولید برگشتهاند و برای سال جاری تولیدات عرضه خواهند کرد با این حال برای امسال برنامه این است که حداقل بتوانیم ۵۰ درصد واحدهایی که کمتر از ظرفیت اسمی خود فعالیت میکنند را به چرخه تولید بازگردانیم که اگر بتوانیم این کار را انجام دهیم یک قدم بزرگی در بخش تولید گوشت قرمز استان برداشتهایم بنابراین سعی داریم این اقدام را انجام دهیم و اگر نتیجه آن را امسال نبینیم در سالهای آینده نتیجه آن را قطعا خواهیم دید.
صادقی با اشاره به اینکه واحدهای بزرگ مقیاس که در استان سرمایه گذاری کردهاند گفت: فاز اول یکی از واحدها به بهرهبرداری رسیده که در شهرستان سلطانیه قرار دارد. با این وجود چند واحد بزرگ مقیاس نیز در زمینه تولید شیر و گوشت قرمز در استان کارهای عملیاتی را آغاز کردهاند و امیدواریم امسال و یا نهایتا سال آینده به بهرهبرداری برسند.
وی با اشاره به اینکه یک پروژه بزرگ دیگری که تعریف شده بحث زنجیرههای ارزش هستند، تصریح کرد: این زنجیرهها در تمام دنیا بار اصلی تولید را دارند. بنابراین این نگاه از سالهای گذشته در کشور ایجاد شده و خوشبختانه بخش کشاورزی یکی از پیشروترین بخشها در ایجاد زنجیرهها در سطح کشور است.
صادقی با اشاره به اینکه در طول روزهای گذشته نمایشگاهی در تهران برگزار شد و چیزی که بیشترین جلوه را داشت بخش کشاورزی، تولیدات، دامی و گیاهی بود گفت: در تمام استانها اولین ویترین، ویترین بخش کشاورزی بود با اینکه در بخش صنعت نیز اقدامات بزرگی انجام شده اما چیزی که واقعا به چشم میآمد بخش کشاورزی بود و استان زنجان نیز در این حوزه جزو استانهای پیشرو بود.
تامین ۳۰ درصد نیاز کشور به گوشت بوقلمون در استان زنجان
وی با بیان اینکه در بخش طیور ۳ زنجیره فعال در استان وجود دارد یاداور شد: علاوه بر تولید گوشت مرغ، یک زنجیره که بزرگترین و اولین زنجیره تولید گوشت بوقلمون است با تولید بیش از ۳۰ درصد گوشت بوقلمون کشور در استان زنجان قرار دارد و یکی از بزرگترین فعالیتها در سطح کشور است. وی ادامه داد: اما سهم زنجیرهها به آن حدی که ما انتظار داریم نرسیده است و پیشبینی ما در سال گذشته حدود ۱۵ درصد سهم زنجیرهها از تولید گوشت سفید استان بود. اما امسال برنامه این است که ۱۰ درصد به این میزان اضافه شود و بتوانیم تا پایان برنامه هفتم حداقل سهم ۶۰ درصدی از تولید گوشت سفید استان را در قالب زنجیره داشته باشیم.
صادقی خاطرنشان کرد: به جد پیگیر هستیم اما در این راستا نیازمند حمایت جدی نیز هستیم و اگر نتوانیم پشتیبانی زنجیره را انجام دهیم و نیازهای اولیه را تامین کنیم واقعا رسیدن به این اعداد سخت خواهد بود.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با اشاره به اینکه باید در بخش سرمایه در گردش و نقدینگی کمک کنیم گفت: یکی از مهمترین برنامههایی که کمتر اتفاق افتاده بخش فناوری هست. و باید ورود فناوری و بخش مکانیزاسیون را نیز به این حوزه داشته باشیم. وی با اشاره به اینکه در بخش طیور پیشرفت خوبی داشتیم اما در بخش تولیدات دامی عقب هستیم گفت: با توجه به اینکه تولید کنندگان عمدتا دامداران و کشاورزان روستایی هستند و از لحاظ دانش فنی نیازمند پشتیبانی هستند بنابراین باید بر روی این موضوع اقدامات اساسی انجام شود. و صرفا مجموعه وزرات جهاد کشاورزی نمیتواند در این بخش تمام اقدامات را انجام دهد بنابراین دانشگاه و سایر حوزههای تحقیقاتی و حتی وزارت کشور که در این موضوع دخیل هستند میتوانند در این حوزه کمک کنند.
صادقی با بیان اینکه همکاریهای بین بخشی خیلی خوبی در وزارت جهاد کشاورزی ایجاد شده است ادامه داد: یکی از اصلیترین سیاستهای وزارت جهاد کشاورزی با توجه به خشکسالی در کشور؛ استفاده از علوفههای کم آببر در حوزه دام است. این برنامه از سالهای گذشته ارایه شده اما خیلی جدی پیگیری نشده است با این وجود در دو سه سال اخیر موضوع خیلی جدیتر شده و ما نیز در این حوزه وظیفه خود می دانیم محصولاتی که در این حوزه تولید میشود را به نوعی ترویج کنیم که دامدار راغب شده و بخواهد از آن محصول استفاده کند. اما امسال برنامهریزی ویژهای در این راستا انجام شده و امیدواریم بتوانیم پیشرفت محسوس در این حوزه را شاهد باشیم.
استفاده از ضایعات محصولات زراعی و باغی در حوزه دامپروری
وی با بیان اینکه بخش بزرگی از ضایعات کشاورزی و صنایع کشاورزی وجود دارد که قابل مصرف در حوزه دامپروری هستند گفت: سال گذشته تولید ویژه در بخش زیتون را شاهد بودیم و بیش از ۱۳۰ هزار تن تولید زیتون انجام شد.
صادقی افزود: کنجاله زیتون به شدت در حوزه دامپروری با یک فراوری قابل استفاده است اما این امر نیازمند دانش بود و خوشبختانه در این حوزه کارخانجات فراوری وارد عمل شد و کنجاله در جیره دام و طیور وارد شد. که این یک امتیاز، بزرگ برای استان محسوب میشود تا فراودهای که به عنوان ضایعات در یک بخشی تولید میشود در بخش دامپروری به یک محصول پروتئین با ارزش تبدیل شود.
وی با اشاره به اینکه یک بحث چالشی بزرگ در حوزه کشاورزی وجود دارد و آن بحث نظارت بر بازار است گفت: شاید این موضوع خیلی به حوزه تولید ارتباط نداشته باشد اما در کل تاثیر گذار در بخش تولید است و باید در سوی دیگر مصرفکننده را در نظربگیریم.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با بیان اینکه یک ماموریت به وزارت جهاد کشاورزی داده شده و نظارت بر بازار است خاطرنشان کرد: در این راستا همکاری جدی با دستگاههای دیگر وجود دارد و سعی میکنیم با کمترین چالش و قیمت محصول تولیدی به دست مصرف کننده برسد.
وی در ادامه در ارتباط با هزینه تولید گوشت گفت: هزینه تولید گوشت دام سبک حداقل ۱۳۰ هزار تومان و در دام سنگین دامداریهای صنعتی نزدیک ۱۲۰ هزار تومان است.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان افزود: محصولات تولید شده در حوزه دام و طیور پایینتر از قیمت تمام شده معمولا عرضه میشود. در طول سال گذشته شاید ۱۰ تا ۱۱ ماه پایینتر از قیمت تمام شده دام به فروش رفت اما در اسفند ماه نیز به دلیل تاثیر همان پایین بودن قیمت در ۱۱ ماه قبلی قیمت افزایش یافت.
وی با اشاره به اینکه ۱۰۰ درصد نهاده طیور در اختیار تولیدکننده قرار میگیرد گفت: با توجه به ظرفیت جوجهریزی از طریق سامانه بازارگاه به صورت اتوماتیک این نهاده تخصیص مییابد. هر چند مشکلاتی همچون تاخیر در ارسال نهادهها و بارگیریهای با تاخیر یا هزینههای حمل و نقل و مشکلات دیگری در این راستا وجود دارد اما از لحاظ مقداری به میزان نیاز در اختیار تولیدکننده قرار میگیرد.
امنیت غذایی از شاخصههای اثرگذار در امنیت ملی است
اکبر طیبی، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان نیز در این راستا اذعان کرد: موضوع امنیت غذایی یکی از شاخصهای تاثیرگذار در بحث امنیت ملی، امنیت انسانی و یکی از اساسیترین اصلها است. به عبارتی اگر چالشی در امنیت غذایی داشته باشیم طبعا بلافاصله اثر خود را در امنیت ملی نشان خواهد داد.
وی افزود: در الگوی ایرانی اسلامی نیز تقریبا موضوع امنیت غذایی وجود دارد. با این مشخصه که غذای طیب و حلال در دسترس و پایدار برای مردم کشور وجود داشته باشد و به راحتی به لحاظ فیزیکی و اقتصادی در دسترس باشد که همین امر تامین کننده امنیت ملی است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با بیان اینکه یکی از سیاستها و وظایف اصلی وزارت جهاد کشاورزی پرداختن به موضوع امنیت غذایی است و طبعا در حوزههای مختلف در استان نیز سازمان جهاد کشاورزی وظیفهای دارد گفت: سازمان جهاد کشاورزی در راستای تامین امنیت غذایی مطمئن و سالم تلاش میکند و در کنار جهادگران عرصه تولید قرار دارد تا از تمام ظرفیتهایی که در این بخش وجود دارد برای رسیدن به اهداف ترسیمی امنیت غذایی استفاده کند.
وی با اشاره به اینکه در سالهای اخیر جنگ اوکراین و روسیه چالشهای ایجاد شده در بخش کشاورزی و اهمیت بخش کشاورزی و امنیت غذایی را به خوبی نشان داد عنوان کرد: در دو سال اخیر به درستی یک نگاه ویژه به بخش کشاورزی ایجاد شده و امیداریم این نگاه ویژه ادامه دار باشد چراکه در سالها و دهههای گذشته به بخش کشاورزی آنچنان که باید پرداخته میشد، اما اهمیت داده نشد. اما با شرایط پیش آمده در سیاستگذاریهای کلان امیدواریم یک حمایت ویژه از بخش کشاورزی انجام شود که نتیجه آن نیز به امنیت ملی در سطح کلان و رفع دغدغههای مردم باز میگردد.
طیبی با اشاره به اینکه خوشبختانه با برنامهریزیها و سیاستگذاریهای خوبی که انجام شده؛ علیرغم وجود چالشها اما در سطح جامعه مسئله چندانی به لحاظ کشاورزی نداریم ادامه داد: با هدفگذاریهای اصلی و نهایی فاصله داریم و این نیز به کلیت زیرساختهایی که باید وجود داشته باشد باز میگردد. بنابراین باید حرکت به سمت دانشافزایی و رسیدن به بحث کاورزی هوشمند و دقیق که در دنیا وجود دارد دست یابیم.
وی در ادامه افزود: در سطح استان زنجان، از ۸۴۰ هزار هکتار اراضی موجود در حوزه کشاورزی؛ ۴۴۵ هزار هکتار در بخش زراعت و باغبانی و تولیدات گیاهی است. در کل ۸۵ هزار هکتار نیز سطح باغات استان است که ۶۵ هزار هکتار آن بارور میباشد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان گفت: با توجه به اینکه استان یکی از قطبهای دیمخیز کشور است بر این اساس بسته به شرایط اقلیمی کشت انواع مختلف محصولات انجام میشود. وی ادامه داد: در حوزه زراعت؛ حجم تولیدات بین یک میلیون و ۷۰۰ تا ۲ میلیون و ۲۰۰ تن در سال است همینطور در حوزه باغبانی نیز میزان تولیدات ۵۰۰ هزار تا ۶۰۰ هزار تن میباشد.
طیبی با بیان اینکه خوشبختانه در برخی از شاخصها و محصولات استان ما رتبههای خوبی دارد گفت: به طوری که در زیتون که به عنوان محصول استراتژیک مطرح است، استان زنجان رتبه نخست و در سیر رتبه دوم، لوبیا رتبه سوم دارد و در جایگاه کلی نیز با توجه به اینکه استان زنجان دیمخیز بوده و استان کوچکی در مقیاس نسبت به استانهای دیگر است در رتبه بهتری قرار گرفته است.
رتبه ۱۳ زنجان در بخش زراعت
وی بیان کرد: علیرغم اثرگذاری بسیار خوبی که در حوزههای مختلف کشاورزی داریم از نظر کلی به لحاظ زراعی استان زنجان رتبه ۱۳ کشور را دارد و در حوزه دیم نیز ۵.۵ درصد اراضی دیم کشاورزی کشور در استان زنجان قرار گرفته است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با اشاره به اینکه در حوزه حبوبات و تولیدات دیم نیز استان زنجان از جایگاه خوبی در سطح کشور برخوردار است گفت: برای رسیدن به اهداف و امنیت غذایی چالشهایی نیز وجود دارد به طوری که اقلیم یکی از چالشهای اساسی است و آمار دقیق که بتوان به آن استناد کرد وجود ندارد.
استقبال خوبی از بحث سرمایهگذاری در حوزه کشاورزی نمیشود
وی با بیان اینکه مشکلات کم آبی، افت آب زیرزمینی و چالش در بحث سرمایهگذاری هنوز نیز وجود دارد گفت: در مقایسه با سایر حوزهها استقبال خوبی از بحث سرمایهگذاری در حوزه کشاورزی نمیشود بنابراین باید حمایتها در بخش کشاورزی بیشتر شود و به سمت سرمایهگذاری در بخش کشاورزی سوق داده شود.
طیبی با اشاره به اینکه ضریب نفود دانش در حوزههای مختلف در بخش کشاورزی به نسبت آنچه که باید باشد نیست و کمتر است گفت: این امر مستلزم این است تا با مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی؛ ارتباط و تعاملات بیشتر شود تا یافتههای جدیدی که در دنیا و سطح کشور وجود دارد در کمترین زمان به نحو شایسته از طریق کارشناسان حوزه کشاورزی که در سطوح مختلف استان فعال هستند انتقال یابند.
ضریب نفوذ مکانیزاسیون در کشاورزی پایین است
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با اشاره به اینکه ضریب نفوذ مکانیزاسیون در سطح کشور و پایین است، خاطرنشان کرد: هرچند استان زنجان جزو استانهای پیشرو به لحاظ نفوذ ضریب مکانیزاسیون و دانش است اما با اهداف مد نظر و آنچه در کشورهای پیشرفته دنیا وجود دارد دارای فاصله است.
وی افزود: آنچه که امروزه در دنیا مطرح میباشد کشاورزی هوشمند و دقیق، استفاده از ظرفیتهای ماهوارهها و نرمافزارهای مختلف در این حوزه است. با این وجود حرکت به این سمت آغاز شده و برای کشاورزی استان آینده خوبی را متصور هستیم اما انتظار ورود هر چه بیشتر حوزههای مختلف از جمله حوزههای دانشگاهی و فناوری اطلاعات به این حوزه را داریم.
طیبی خاطرنشان کرد: کشاورزی هوشمند در استان در حوزه گلخانهها استارت زده شده است و جزو اولین استانها هستیم که در کشور در این عرصه قدم برداشتهایم.
وی با تاکید بر اینکه متناسب با چالشها اقداماتی در سطح استان آغاز کردهایم و امسال و سال پیشرو در راستای رسیدن به اهداف مد نظر تلاش میکنیم گفت: با توجه به چالش کمآبی، اصلاح الگوی کشت یکی از برنامههای اصلی در بخش معاونت بهبود تولیدات گیاهی است که شامل زراعت و باغبانی است. در این راستا توسعه محصولات با نیاز آبی کمتر در دستور کار قرار دارد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان بیان کرد: جهاد کشاورزی تلاش دارد تا در حوزه گیاهان دارویی، گیاهانی همچون زعفران و گلمحمدی و سایر گیاهانی که نیاز آبی کمتری دارند را توسعه دهد. همینطور در حوزه محصولات زراعی و باغی به دنبال محصولاتی هستیم که نیاز ابی کمتر و مقاوم کهدنسبت به شرایط اقلیمی هستند توسعه یابد. با این حال طرحهای مختلفی برای خودکفایی تولید محصولات مختلف اجرا میکنیم.
وی با اشاره به بحث جهش تولید در دیمزارها در استان که در سال دوم اجرا قرار دارد اذعان کرد: این طرح با همکاری ستاد اجرایی فرمان امام خمینی (ره) در حال اجرا قرار دارد همچنین در دل این طرح نیز اهداف مختلفی در حال اجرا و عملیاتی شدن است.
طیبی ادامه داد: در کنار این موضوع، بحث انتقال کشت بهاره به کشت پاییزه در حال انجام است تا نهایت استفاده از آب پاییزه و زمستانه انجام شود. از سویی دیگر تبدیل آیش زرد به آیش سبز نیز در حال پیگیری است و با توجه به اینکه فرسایش در کشور نسبت به دنیا بالا است بنابراین نیاز است تا به این سمت حرکت کنیم.
وی با بیان اینکه میزان فرسایش در کشور ۳ برابر دنیا بوده و در حدود ۱۶ تا ۱۷ تن در هکتار در سال است گفت: این رقم در دنیا معادل با ۵ تا ۶ تن در هکتار در سال است.
میزان پایین بهرهوری کشاورزی نسبت به دنیا
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با اشاره به اینکه چالش بهرهوری یکی از چالشهای بخش کشاورزی است و در این حوزه نسبت به متوسط دنیا در سطح کشور پایین هستیم گفت: میزان بهرهوری در دنیا ۷ تن در هکتار است اما در کشور ما رقم بهرهوری ۴.۲ تا ۴.۵ تن در هکتار است که اینها نشان میدهد ما باید هر روز به سمت مسئله شناسی و چالش محوری برویم که البته از سالهای قبل چالشمحوری آغاز شده و حرکت در استان نیز بر محور چالشهای موجود بخش کشاورزی و رفع این مسائل اساسی که در حوزه کشاورزی وجود دارد، در حال انجام است.
وی با بیان اینکه یکی از عمده اهداف جهاد کشاورزی و سیاستهای اصلی؛ پرداختن به تولید محصولات استراتژیک است گفت: تلاش میکنیم تا بتوانیم به شکلهای مختلف با اجرای طراحیهای مختلف تولید این محصولات را تحت پوشش قرار دهیم تا بتوانیم محصولات تولیدی را صیانت کنیم. همچنین تولید در واحد سطح را در محصولاتی همچون غلات که اثر بسیار مهم و تاثیرگذاری در امنیت غذایی دارد را نیز افزایش دهیم.
۳۰ درصد تولیدات در بخش کشاورزی به ضایعات تبدیل میشوند
طیبی با بیان اینکه ضایعات در بخش کشاورزی یکی از چالشها است گفت: به طور متوسط حدود ۳۰ درصد تولیدات در پروسههای مختلف تبدیل به ضایعات میشوند. چراکه ضایعات از مرحله کشت آغاز شده و تا مرحله بازار میرسد اما بعد از تولید به دلیل مشکلات در بحث فراوری و بستهبندی میزان ضایعات بالاتر میرود.
وی با بیان اینکه میزان تولید ضایعات در بخش کشاورزی با استاندار فاصله دارد گفت: اما با اقداماتی که آغاز کردهایم سعی شده تا ضایعات به حداقل کاهش یابد. معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با اشاره به اینکه در بحث تحویل محصول سالم به سیلوها، استان زنجان جزو استانهایی است که کمترین سنزدگی را دارد گفت: گندمی که در استان تولید میشود از کیفیت خوبی به لحاظ سلامت و ارزش تغذیهای برخوردار است.
با تمام اینها امروز بسیاری از کشورها برای تامین غذای سالم شهروندان که تاثیر بسیاری بر سلامت جسمی؛ روحی و اجتماعی آنها دارد، برنامههای ۲۰ ساله طراحی کردهاند، از همین رو تدوین سند ملی امنیت غذایی در کشورمان کاری ضروری است که اجرای آن باید با جدیت دنبال شود هرچند که در راستای تامین امنیت غذایی استان زنجان در بسیاری از حوزههایی که در این میزگرد بررسی شد پیشرو است اما در برخی حوزهها نیز نیازمند توجه ویژه در جهت رسیدن به سطح مطلوب است.
گزارش از زهرا بیات
انتهای خبر/