نوستالژی "زنجان قدیم" در خانه های تاریخی/خانه های تاریخی،جاذبه های گردشگری

به گزارش موج رسا; از مهمترين عوامل جذب گردشگر در هر كشوري، ميتوان از شهرهاي آن كشور با بناهاي ارزشمند معماري نام برد. خانه هاي قديمي به عنوان يكي از جاذبه هاي گردشگري اينگونه شهرها در ميزان جذب گردشگران و توسعه سزايي دارند.

در كشور ما نيز خانه هاي قديمي فراواني وجود دارد كه مي توانند فعاليت هاي گردشگري سهم به مكان هاي جالبي براي جذب علاقمندان به اينگونه آثار باشند، كه در اين ميان شهر زنجان با داشتن چندين خانه قديمي با سبكهاي متفاوت از اين نظر در خور توجه است.

شهر زنجان به عنوان يكي از شهرهاي كشور با پيشينه تاريخي و فرهنگي، ميراث گرانبهايي از دوران هاي مختلف را به ارث برده و موجب پيدايش گونه هايي از فضاهاي معماري و شهري شده است.

خانه هاي قديمي نمونه اي از اين آثار ارزشمند معماري هستند. با توجه به تزئينات متنوع و جذاب و همچنين اهميت تاريخي و فرهنگي اين بناها مي توان از آنها به عنوان جاذبه گردشگري بهره گرفته و از پتانسيل آن در جذب هر چه بيشتر گردشگر به این شهر استفاده کرد.

بررسي، شناسايي، حفاظت، مرمت و معرفي خانه ها به رونق و گسترش صنعت توريسم زنجان می افزاید و موجب اعتلاي فرهنگي این شهر می شود.

 

*خانه توفیقی دارای ثبت ملی

خانه  توفیقي از جمله بناهاي اواخر دوران قاجار و اوايل پهلوي بوده كه اين امر با توجه به نوع معماري و تزيينات بكار رفته در آن بخوبي مشاهده است.

این اثر به شماره 2664 در تاریخ 18 اسفند ماه سال 78 ثبت تاریخی شده است.

با عنايت به موقعيت گسترش شهر در جهت شرقي و غربي و وجود رود خانه معروف زنجان چاي در جنوب شهر و همچنين مد نظر قرار دادن رشته كوه هاي ضلع شمالي شهر بناي توفبقي در قسمت شرقي شهر و در حد فاصل رشته كوههاي مزبور رودخانه زنجان چاي ( در قسمت شمالي رود خانه ) واقع شده است.

بناي توفيقي دربافت قديمي شهر در محله معروف به غريبيه بالا كه به محله خرابه رجي نيز مشهور بوده ، قرار دارد . اين بنا از شمال غرب نزديك به دروازه رشت و از جنوب نزديك به دروازه رشت و از جنوب نزديسك به دروازه قزوين است.

 

*بنای توفیقی گنجینه شهدای استان

بناي توفیقي از جمله بناهاي اواخر دوران قاجار و اوايل پهلوي بوده كه اين امر با توجه به نوع معماري و تزيينات بكار رفته در آن بخوبي مشاهده است.

در حال حاضر بنياد شهيد استان زنجان در نظر دارد از بناي مزبور به عنوان گنجينه آثار شهيدان استان استفاده و بهره برداري نمايد فلذا بدين منظور نيز اقداماتي اجرائي را در زمينه مرمت، باز سازي و استحكام بخشي بنا انجام داده است.

 بناي توفيقي تا چند سال اخير بصورت منزل شخصي فعال و قابل استفاده بوده تا اينكه بنياد شهيد استان زنجان طي طرحي مصوب در نظر دارد تا بناي مزبور را گنجينه آثار شهداي استان زنجان دائر کرده و مورد بهره برداري قرار دهد.

بناي مزبور منزل اولين شهردار زنجان (آقاي اكبر توفيقي ) است و از آنجائيكه نامبرده فردي خير باني بناهاي عام المنفعه ديگر همچون رختشويخانه، كارگاه و غيره ... در سطح استان بوده كه تماماً يا در فهرست آثار ملي ثبت شده و يا در حال ثبت است.

 

*بنای خدیوی متاثر از الگوهای رایج غرب

خانه خديوي از جمله بناهایی است که متاثر از الگوهای رایج از غرب با حفظ سنتهای هنری و تزئینی ایرانی و ملهم از شیوه های محلی این سامان در دهه های پایانی سده قرن ...... ه.ق در عرضه معماري ايران شكل مي گيرد.

 اين عمارت بصورت دو اشكوبه ساخته شده است كه كاربري و اهميت هر بخش از بنا با به حداكثر رساندن تزئينات مشخص شده است .

بنای خدیوی در ضلع شمال غربی خانه ذوالفقاری و در سمت جنوبی خیابان هفت تیر واقع شده، در ضلع شرقی و منتهی الیه خیابان هفت تیر به خیابان سعدی وسط قرار دارد.

بنای خدیوی در محله ای معروف به دالان آلتی و در ضلع جنوبی خیابان فعلی هفت تیر واقع شده است.

نظر به اينكه هيچگونه كتيبه و يا نوشته اي كه دال به زمان ساخت بنا باشد بدست نيامده زمان دقيق ساخت بنا بر ما مشخص نيست لذا با عنايت به سبك و نوع سنگ در اوائل پهلوي ساخته شده است.

 بنا در حال حاضر بصورت مسکونی بوده و در اختیار مالك ( آقای خدیوی ) است.

 

*خانه بهمنی، ساخته شده در دوره اول پهلوی

خانه بهمنی مربوط به دوره پهلوی اول است و در زنجان، خیابان امام (ره)، خیابان خواجه نصیر طوسی، کوچه توفیقی، واقع شده است.

خانه بهمنی در تاریخ ۲۲ آبان ۱۳۸۶ با شمارهٔ ۲۰۱۵۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

 

*خانه حکیمیان خانه پزشک زنجانی

خانه حكيميان یکی از خانه های تاریخی شهر زنجان که در محله حق وردی از محلات قدیم زنجان قرار دارد که قدمت آن به اواخر دوره قاجار می رسد.

به موجب تفاهم نامه بین اداره کل راه و شهرسازی و اداره کل میراث فرهنگی این خانه در قبال مرمت و احیاء به مدت 10 سال به میراث فرهنگی استان برای کاربری گردشگری و فرهنگی واگذار شده است.
این خانه تاریخی متعلق به ادیب عزیزالله حکیمیان است و بنا به بررسی ها و اطلاعات بدست آمده وی پزشک طب سنتی بوده است و گفته می شود اجدادش از شاگردان ابن سینا پزشک شهیر شرق زمین بوده است.

خانه تاریخی حکیمیان، با مساحت 1300 متر در آینده به یکی از مکان های دیدنی استان زنجان تبدیل خواهد شد،بنا بر مفاد تفاهم نامه، اداره کل راه و شهرسازی استان زنجان با ثبت این اثر تاریخی در فهرست آثار ملی، موافقت کرده است.

خانه تاریخی حکیمیان زنجان از دو بنا تشکیل شده که یکی از آنها متعلق به دوره مظفرالدین شاه قاجار است و مساحتی بیش از ۹۰۰ متر دارد. بنای دیگر متعلق به اواخر دوره پهلوی اول و اویل پهلوی دوم است که بیش از ۲۰۰ متر مربع مساحت دارد.

 

*منزل شیخ الاسلام به سبك خانه هاي قديمي زنجان

منزل شيخ الاسلام به سبك خانه هاي قديمي زنجان و با مصالح سنگ، آجر و ملات در يك طبقه كار شده ورودي در ضلع غربي و اتاقها برگرد حياطي مشجر واقع شده،تالار اصلي در ضلع شمالي بنا با تزئينات گچبري و سقف لمبه كاري شده خود نمائي مي كند.

در ضلع جنوبي حياط تالارآینه است كه متاسفانه در حال حاضر بصورت انباري مورد استفاده است اين تالار نيز داراي گچبري بسيار زيبيا با نقوش گياهي و حيواني و مقرنس بنا بصورت مسطح با تيرهاي چوبي و پوشش ملات كاه گل بوده در سالهاي اخير با پوششي از اسفالت ايزولاسيون شده است .

خانه شيخ الاسلام بر روي يك شيب ملايم قرار گرفته كه اين در ضلع شمالي به خيابان امام و در جنوب به كمربندي خيام مي رسد .

اين بنا در مجموعه حريم بازار واقع شده كه در ضلع شرقي آن خيابان فردوسي و در ضلع شمالي مجموعه بازار تاريخي و خيابان ضيائي است در ضلع غرب كوچه شيخ الاسلام و در جنوب نيز به بافت قديمي و كوچه حسينيه منتهي می شود.

باتوجه به تحقيقات به عمل آمده بناي مزبور در سال 1136 ه  به دستور باني، مرحوم شيخ الاسلام كه يكي از علماي بزرگ زنجان برای سكونت ساخته شده است .

اين بنا در حال حاضر نيز بصورت مسكوني و تحت اختيار يكي از شركاء  (آقاي آدقلي ) است.

نظر به اينكه بناي مزبور محل سكونت و تدريس مرحوم شيخ الاسلام كه يكي از علماي بزرگ و بنام زنجان است و با عنايت به علاقمندي ورثه برای حفاظت بنا، اين بنا در فهرست آثار تاريخي كشور به ثبت رسيده است.

 

*خانه های قدیمی زنجان مرمت می شوند

گفتنی است،در زنجان خانه‌های قدیمی بسیاری وجود دارد که نمونه آن را می‌توان خانه حکیمیان، خانه ذوالفقاری و خانه توفیقی دانست که پس از مرمت و ثبت شدن به عنوان موزه و یا خانه هنرمندان تغییر کاربری یافته‌اند.

خانه حکیمیان قرار است شهریور امسال به بهره برداری برسد و مردم می توانند آداب و رسوم قدیمی این شهر از جمله شال سالاماق، خواستگاری و شب چله را در این خانه که به عنوان موزه فرهنگ عامه شناخته خواهد شد، تجربه کنند.

خانه معینی، میرزایی ها و مسعودی، پنج خانه ای هستند که در پس کوچه سیدلر شهر زنجان از سوی اداره کل میراث فرهنگی زنجان در دست تعمیر و احیا هستند.

در واقع این خانه ها محلی از مجموع وقایع تاریخی شهر زنجان محسوب می شوند که با بافت معماری ایرانی، هشتی های ورودی، درهای اندرونی و بیرونی قابل شناسایی هستند.

لمبه یا همان سقف هایی با لایه های طراحی مینیاتوری مهمترین شاخصه معماری خانه های زنجانی است.

همچنین عملیات مرمت خانه حکیمیان و معینی در شهر زنجان تا شهریور امسال به پایان می رسد و 2 مرکز جدید گردشگری در این شهر میزبان مسافران می شود.//ن