ناکارآمدی نسخه انگلیسی در حفاظت از میراث چند صد ساله/ باغ شهرهای غیرمجاز کمر کشاورزی زنجان را شکسته است

به گزارش موج رسا;طی دو سده اخیر، جهان به سرعت در حال شهری شدن است. مهم‌ترین جنبه و پیامد این فرآیند، گسترش فضایی و پیشروندگی فیزیکی شهرها به سوی فضاهای روستایی است که با پیوستن روستاها به محدوده شهرها و تبدیل مراکز روستایی به شهرهای کوچک انجام می‌پذیرد.

 شهرهای کوچک اگر چه در آغاز جمعیت و محدوده اندکی دارند اما به سرعت به سوی اراضی کشاورزی و عرصه‌های روستایی پیرامون گسترش می‌یابند. در ایران نیز این روند از نیمه دوم سده بیستم آغاز شد و به سرعت بر تعداد شهرهای کشور و جمعیت شهر نشین اضافه شد و تعداد زیادی از روستاها یا به شهر تبدیل شدند و یا ضمیمه شهرهای بزرگ شدند.

به گفته کارشناسان برای جلوگیری از این روند نگران‌کننده نمی‌توان یکسره برنامه تبدیل مراکز روستایی به شهرهای کوچک را کنار نهاده و آن را اقدامی بیهوده قلمداد کرد بلکه باید توسعه چنین شهرهایی را مطابق الگوهای فضایی و کارکردی متناسب با ناحیه پیش برد.

الگوی باغ - شهرها به منظور حفظ اراضی کشاورزی و چشم اندازهای روستایی و بهره مندی اهالی از خدمات و امکانات شهری، توانمندی‌های گردشگری حوزه‌های روستایی در نظر گرفته شد اما با گذشت زمان و در اثر برخی سیاست‌های اشتباه توسعه باغ‌ شهر‌ها در کشور و به طبع آن در زنجان به معضلی تبدیل شد.

برخورد منفعلانه و سوء استفاده برخی افراد موجب ایجاد باغ شهرهایی شد که امروز حدود 50فقره باغ‌شهر در زنجان شناسایی شده است.

البته به گفته مدیر امور اراضی سازمان جهادکشاورزی استان زنجان این تعداد تا سال 93بوده، و بعد از آن با درایت مسئولان ذیربط و بویژه با راه اندازی سامانه ارتباط مردمی131بعنوان پل ارتباطی بین مدیریت امور اراضی و شهروندان و فعال شدن گشت‌های حفظ کاربری از افزایش قارچ گونه این مجموعه‌ها به شدت جلوگیری شده است.

وی با بیان اینکه از ابتدای برخورد قاطع با این مجموعه‌های غیرمجاز، که بهترین خاکهای زراعی را از بین بردند تعداد 8 فقره از مجموعه باغ شهرها قلع و قمع شد، افزود: با قلع و قمع این باغ شهرها وضعیت زمین‌ها به حالت قبلی برگردانده شد.

انصاری خاطرنشان کرد: تعداد عمده‌ای از این مجموعه‌ها صرفا بر روی کاغذ بوده و خوشبختانه از هرگونه اقدام غیرمجازی در بدو امر جلوگیری شده است.

وی بیان کرد: مجموعه‌هایی نیز با ارائه برنامه‌های کشاورزی خود و با پیشنهاد سازمان جهاد کشاورزی و موافقت شورای حفظ بیت‌المال در امور اراضی و منابع طبیعی، از لیست باغشهرها خارج و در چارچوب صرفا کشاورزی ادامه فعالیت می‌دهند، که نوعا و بعضا تحت حمایت فنی وعلمی سازمان متبوع قرار دارند.

مدیر امور اراضی سازمان جهادکشاورزی استان زنجان ادامه داد: متاسفانه ایجادکنندگان اولیه، با دادن وعده‌های واهی، مبنی بر داشتن مجوز ساخت و ساز از مراجع ذیربط، داشتن آب کافی برای آبیاری درختان و نسبت به انتقال زمین به صورت قولنامه‌ای اقدام کرده اند.

وی افزود: در بدو امر و در راستای اجرای تبصره1 ماده10 قانون حفظ کاربری به این افراد اخطار توقف عملیات و عدم هرگونه فعالیت در اراضی کشاورزی صادر می شود.

وی با اشاره به اینکه سازمان جهاد کشاورزی نسبت به ساخت و سازهای غیرمجاز بر روی اراضی اقدام می‌کند گفت: فرهنگ حفاظت از خاک که به عنوان حراست از یک میراث چند صد ساله برای آیندگان بوده در بین مردم باید نهادینه شود.

موضوع باغ شهرها و روند رو به رشد آنها موجب شده تا دادستان زنجان در این زمینه چندین بار تذکر بدهد.

حجت‌الاسلام حسن مظفری این بار نیز در جلسه شورای حفظ حقوق بیت‌المال، اظهار کرد: از مهم‌ترین معضلات استان در حوزه حفظ حقوق بیت‌المال موضوع باغ‌شهرها؛ چاه‌های غیرمجاز و ساخت و سازهای غیرمجاز و عدم مدیریت مبلمان شهری است.

 دبیر شورای حفظ حقوق بیت‌المال ضمن تقدیر از توجه ویژه رئیس‌کل دادگستری استان زنجان به موضوع حقوق بیت‌المال و مغتنم شمردن حضور وی در استان، تاکید کرد: استان زنجان با مشکلات عدیده‌ای در حوزه بیت‌المال روبه‌رو است که البته در همه جلسات کلان و استانی به معضلات مذکور اشاره و با صدای رسا علل این معضلات و راهکارهای برون‌رفت از آن را اعلام کرده‌ایم که همین فریاد بیانگر عمق فاجعه است.

 مظفری افزود: استان زنجان به لحاظ مساحت جزو استان‌های کوچک است ولی متاسفانه در رابطه با آمار باغ‌شهرها جزو استان‌های اول کشور محسوب می‌شود.

 وی گفت: در حال حاضر بیش از 50 باغ‌شهر در زنجان وجود دارد که همه آن‌ها غیرمجاز است و همین موضوع کمر کشاورزی استان را شکسته است و برخی افراد سودجو با خرد کردن غیرقانونی اراضی، یک شبه به سودهای میلیاردی رسیده‌اند.

 دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان زنجان ضمن اعلام هشدار به مسئولان ذی‌ربط نسبت به عواقب و تبعات منفی رشد قارچ‌گونه باغ‌شهرها، بیان کرد: اکثر شرکت‌های تعاونی ادارات و سازمان‌ها و افراد ذی‌نفود و فرصت‌طلب اقدام به ساخت باغ‌شهر کرده‌اند و متاسفانه ارگان‌های متولی در این حوزه نظارت کافی نداشته‌اند و الان شاهد این معضل هستیم که کل اطراف شهر زنجان را باغ‌شهرها احاطه کرده است که بی‌ترددی در پیشرفت آینده استان به ویژه در حوزه شهرسازی با مشکل مواجه خواهیم شد.

موج گرایش به ساخت باغ ویلا در اطراف شهر زنجان در چند سال اخیر افزایش یافته است. این باغ ویلاها در زمین های با کاربری کشاورزی ساخته می شوند که نیازمند تغییر کاربری است.

بحث باغ شهر و شهرك‌هاي اقماري اولين بار توسط ابنز هاوارد ، شهرساز انگليسي، حدود يك قرن پيش به نام گاردن سيتي يا باغ شهرها همراه با طرح شهرك‌هاي اقماري مطرح شده است.   به گفته کارشناسان نسخه اجراي اين دو طرح حدودا در 15 كشور پيچيده شده و اجراي آن در تمام اين كشورها با مشكلات عمده همراه بوده است .   دلايل متعددي در شكست اين طرح وجود داشت، اما علت اصلي آن در اين بود كه اين كشورها در مسير مخالف اوليه‌شان حركت كردند و نتايجي كه گرفتند مخالف آن بود.  باغ شهرها در واقع در شهرهايي تشكيل شدند كه فضاهاي سبز بيشتري داشتند و در كشورهايي مثل انگليس كه فضاي سبز بيشتري داشتند مطرح بود تا در قالب آن بتوانند جمعيت انبوه مادر شهرها را به آنجا سرريز كنند و از اين طريق كمكي باشد كه جمعيت كلان شهرها و مادر شهرها تخليه شود و به آن سمت سوق پيدا كند.

اما تجربه اين طرح‌ها در اين كشورها و از جمله در انگليس و در شهر لندن نشان داد كه فقط 4درصد از جمعيت شهر لندن به اين باغ شهرها سرريز شدند و حداقل نتيجه از هدف اجراي اين طرح عملي شد.

حالا این نسخه انگلیسی در ایران پیاده می شود که مشکلات عدیده آن موجب شده تا داد دادستان زنجان نیز برآید.

به نظر می رسد نظارت بر ساخت و سازهای غیرقانونی و ایجاد باغ شهرها می تواند این معضل را برای همیشه در زنجان حل کند.//ن