لحافدوزی زنجان در آستانه فراموشی
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «موج‌رسا»؛ در دل استان زنجان، هنری دیرینه و دوست‌داشتنی به نام لحافدوزی وجود دارد که ریشه در فرهنگ و تاریخ مردم این سرزمین دارد.
بیشتر بخوانید
این هنر با دستان هنرمندانی که در روستاها و مناطق کوهستانی مشغول به کار بوده‌اند، شکوفا شده و در ادوار مختلف زندگی مردم نقش مهمی ایفا کرده است. روزگاری بود که در سرمای سرد زمستان، لحاف‌های رنگارنگی که از الیاف طبیعی دوخته می‌شدند، گرما‌بخش خانه‌ها بودند.
لحاف‌ها محصول سخت‌کوشی هنرمندان
لحاف‌ها نه تنها وسیله‌ای برای گرم نگه‌داشتن جسم مردم بودند، بلکه با نقوش و طرح‌های دل‌انگیزی که بر روی آن‌ها نقش می‌بست، داستان‌های زندگی روزمره و زیبایی‌های طبیعت را به تصویر می‌کشیدند.
هر لحاف محصول سخت‌کوشی زنان و مردانی بود که عشق و هنر خود را در دوخت آن به کار می‌بردند، این هنرمندان با دقت و ظرافت پارچه‌ها را به هم دوخته و آثاری زیبا می‌ساختند که هرکدام گویای داستانی از سنت‌ها و فرهنگی غنی بودند.
با گذشت زمان لحافدوزی از یک هنر صرفاً کاربردی فراتر رفته و به یک کالای هنری و تزئینی تبدیل شد، امروزه جوانان و هنرمندان جدید به عرصه این هنر قدم گذاشته‌اند و با استفاده از مواد اولیه با کیفیت و تکنیک‌های نوین، لحاف‌های زیبا و منحصر به فردی را می‌دوزند در حالی که این نسل جدید مهارت‌های خود را حفظ کرده و به‌روز می‌کنند، واقعیت این است که در دنیای مدرن، سنت‌ها به چالش کشیده شده‌اند.
حرفه لحافدوزی که زمانی منبع درآمد بسیاری از خانواده‌ها بود، اکنون به حاشیه رفته و به فراموشی سپرده شده است. در گذشته، این هنر با استقبال گرمی از سوی مردم مواجه بود و هر خانواده به نوعی به تهیه لحاف و تشک می‌پرداخت.
اما با گذشت زمان و ورود تکنولوژی این عرصه به تدریج تنگ‌تر شده و تنها تعداد کمی از هنرمندان هنوز به این هنر مشغول هستند. آن‌ها، خسته اما امیدوار، هنوز بر این اسباب خواب خوش سوزن می‌زنند و از این طریق تلاش می‌کنند تا داغی از یاد و خاطره لحاف‌های سنتی را در دل مردم زنده نگه‌دارند.
لحاف‌ها تنها بخشی از یک جهیزیه هستند
امروزه، لحاف‌های دوخته شده با دست تنها به‌عنوان بخشی از جهیزیه نوعروسان معرفی می‌شوند این لحاف‌ها بر خلاف پتوهای صنعتی و ماشینی که با قیمت مناسب و تنوع بالا در بازار وجود دارند دارای زیبایی خاص و منحصر به فردی هستند.
همچنین استفاده از پشم‌های گوسفندی و الیاف طبیعی در تولید این لحاف‌ها ویژگی‌های درمانی را به آن‌ها اضافه می‌کند و این امر موجب می‌شود که هر لحاف داستانی فراتر از فقط یک پوشش گرم داشته باشد.
با این‌حال در دنیای امروز بازار خرید و فروش لحاف‌های سنتی مانند گذشته داغ نیست، بیشتر این محصولات اکنون در نقش یادگاری و تزئینات زیبا برای عروس‌ها و مراسم‌های خاص استفاده می‌شوند.
در حالی که هنرمندان با چالش‌های زیادی روبه‌رو هستند، هنوز هم امیدی در دل آن‌ها وجود دارد آن‌ها با تمام وجود می‌کوشند تا این هنر را زنده نگه‌دارند و به نسل‌های آینده منتقل کنند.
ضرورت انتقال لحافدوزی به نسل‌های دیگر
این هنرمندان به خوبی می‌دانند که هر سوزن‌زنی یک داستان از فرهنگ غنی زنجان و تاریخ آن را روایت می‌کند آن‌ها معتقدند که هر لحاف فراتر از یک وسیله خواب، بخشی از هویت فرهنگی این سرزمین است به همین دلیل ضرورت دارد که نه تنها هنر لحافدوزی حفظ شود، بلکه به نسل‌های آینده نیز آموخته شود تا این میراث فرهنگی با ارزش برای همیشه زنده بماند.
هنری که هر روزه مشکلات جدیدی را تجربه می‌کند اما با عشق و امید همچنان در دل هنرمندان زنجانی روشن است.
زینب صفایی بانوی هنرمند و لحاف‌دوز ماهنشانی است که زندگی او از کودکی با هنر لحافدوزی گره خورده است.
او این هنر را از مادربزرگ و سپس از مادرش آموخته است، از کودکی کنجکاوی او را به کنار مادرش در کارگاه می‌کشاند.
او با ذوق و شوق به دقت و مهارت‌هایی که مادرش در دوخت لحاف‌ها به کار می‌برد، می‌نگریست.
هر بار که سوزنی در پارچه‌ای رنگین فرو می‌رفت و شکل و شمایلی جدید به خود می‌گرفت، دل او پر از عشق و آرزو می‌شد.
حرفه لحافدوزی تا سال‌های گذشته رونق فراوانی داشت و در هر گوشه‌ای از ایران از شهرها تا روستاها هنرمندان با دستان ماهر خود لحاف‌های زیبایی می‌ساختند.
اما در سال‌های اخیر، همچون بسیاری از صنایع‌دستی دیگر، این هنر نیز تحت تأثیر تحولات صنعتی و پیشرفت تکنولوژی قرار گرفت و رفته رفته از رونق افتاد.
این بانوی لحاف‌دوز در گفتگو با خبرنگار موج‌رسا گفت: لحافدوزی هنری است که عشق می‌خواهد در جهت خلق اثری زیبا.
وی با بیان اینکه این روزها، هزینه لوازم اولیه مانند پارچه و نخ سر به فلک کشیده است، افزود: در گذشته، هر خانواده‌ای به راحتی می‌توانست برای خود یا فرزندانش لحاف بدوزد، اما حالا دیگر خبری از آن روزها نیست.
امید برای آینده روشن این هنر
این بانوی هنرمند با تاکید بر اینکه بیشتر سفارشات ما برای تکمیل جهاز نوعروسان است، بیان کرد: حتی در این زمینه هم باید با احتیاط قدم برداریم.
وی به سختی کار لحافدوزی اشاره کرد و افزود: در حرفه لحافدوزی به کار با سوزن و نخ نیازمند مهارت و دقت فراوانی است اما در عوض، دستمزد ناچیزی که برای این تلاش دریافت می‌کنیم، نمی‌تواند زحمات ما را جبران کند.
صفایی در حالی که به کارگاه کوچک و با صفایش نگاه می‌کند، احساس می‌کند که کم‌کم چراغ این هنر در حال خاموشی است، بیان کرد: ای کاش روزی برسد که جامعه به ارزش‌های هنری صنایع‌دستی توجه بیش‌تری نشان دهد و دوباره لحاف‌دوزان به سرکار خود بازگردند.
وی با امیدواری تاکید کرد: ما آرزو داریم که شرایط هموار شود، شاید مشکلات این حرفه حل شود و مانند گذشته دوباره رونق بگیرد.
این بانوی هنرمند با ذوقی عجیب اظهار داشت: این هنر بخشی از هویت ما است و باید نسل‌های آینده نیز آن را بیاموزند.
وی خود را در دنیایی از رنگ‌ها و طرح‌های زیبا تصور می‌کند و یادآوری کرد: که چگونه دستانش هر بار داستانی را در دل لحاف‌ها می‌دوزد.
صفایی می‌داند که تنها نیست و در کنار او هنرمندانی هستند که با عشق و علاقه، فرهنگ و هنر را در دستان خود حفظ می‌کنند، و می‌گوید: اگرچه چالش‌های زیادی پیش روی ما است، اما امید به زنده نگه‌داشتن لحافدوزی و قدم گذاشتن در مسیری دوباره، همچنان در قلب من زنده است.
درد دل وی، قصه‌ای است از نسلی که در عشق و تلاش به یادگارهایی از گذشتگان خود می‌اندیشند و بی‌وقفه به دوختن لحاف‌ها ادامه می‌دهند، چراکه هر سوزن‌زنی یادآور آرزوها و خاطراتی است که باید زنده نگه داشته شوند.
با امید به روشن شدن مجدد کارگاه‌ها و زنده‌شدن این هنر دیرین، زینب صفایی و هم‌صنفی‌های او روزهای سخت را تحمل می‌کنند و با سوزن و نخ به امید روزهای بهتر، به دوختن ادامه می‌دهند.
انتهای خبر/