بایدها و نبایدهای سواد رسانه
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «موج‌رسا»؛ سواد رسانه‌ای به توانایی دسترسی، تحلیل، ارزیابی و تولید پیام‌های رسانه‌ای گفته می‌شود. این مهارت به افراد کمک می‌کند تا محتوای رسانه‌ها را با دید انتقادی بررسی کنند، اخبار جعلی را از واقعی تشخیص دهند و در برابر تأثیرات منفی تبلیغات و اطلاعات نادرست مقاوم باشند. سواد رسانه‌ای به مخاطبان امکان می‌دهد تا از رسانه‌ها به صورت آگاهانه و مسئولانه استفاده کنند و در جامعه دیجیتال نقش فعالی داشته باشند و دانش‌آموزان با یادگیری سواد رسانه‌ای می‌توانند اخبار صحیح را از جعلی تشخیص دهند و از گسترش اطلاعات نادرست جلوگیری کنند و سواد رسانه‌ای افراد را قادر می‌سازد که با دید انتقادی به محتواهای رسانه‌ای نگاه کنند و از پذیرش کورکورانه اطلاعات پرهیز کنند.
بیشتر بخوانید
رسانه‌ها گاهی از روش‌های تبلیغاتی و روان‌شناختی برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی استفاده می‌کنند. سواد رسانه‌ای کمک می‌کند تا این روش‌ها شناسایی شوند و سواد رسانه‌ای به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا پیام‌های خود را به شکل مؤثرتر و با رعایت اصول اخلاقی در رسانه‌ها منتشر کنند.
رسانه‌ها افکار عمومی را شکل می‌دهند
علی مقدم رئیس اداره تشخیص و پیشگیری از جرائم سایبری استان زنجان در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری موج‌رسا با بیان اینکه اهمیت رسانه‌ها در زندگی افراد و جامعه پیرامون مهم است، اظهار کرد: سواد رسانه یکی از مهم‌ترين موارد در قرن ۲۱ شناخته می‌شود و هر فرد و کاربری باید در تلاش باشد تا این مهارت را آموخته و آن را ارتقاء داده و جزو اولویت اول خود قرار دهد چراکه روز به روز تکنولوژی در حال تغییر است.
وی با بیان اینکه سواد رسانه مجموعه‌ای از مهارت‌ها، دانش و توانمندی‌هایی است که به افراد کمک می‌کند تا بتواند تجزیه و تحليلی از مطلب و محیط پیرامون داشته باشند، ادامه داد: رسانه از شگردها و شیوه‌های مختلفی برای جذب مخاطب استفاده می‌کند که این شیوه‌ها در شکل‌گیری احساسات و رفتار مخاطب و تصویرسازی جهان پیرامون مؤثر است.
رئیس اداره تشخیص و پیشگیری از جرائم سایبری استان زنجان عنوان کرد: سواد رسانه‌ای به توانایی درک، تحلیل، ارزیابی و ایجاد پیام‌های رسانه‌ای گفته می‌شود. این مهارت شامل شناخت ابزارهای رسانه‌ای، فهم اهداف و پیام‌های پنهان در محتوای رسانه‌ای، و توانایی تفکر انتقادی در برابر اطلاعات ارائه شده است.
وی با اشاره به اینکه افراد با سواد رسانه‌ای می‌توانند منابع خبری معتبر را از منابع غیرمعتبر تشخیص دهد و پیام‌های تبلیغاتی، سیاسی و اجتماعی را با نگاه تحلیلی بررسی کنند، افزود: در دنیای امروز که حجم عظیمی از اطلاعات از طریق شبکه‌های اجتماعی، تلویزیون، اینترنت و سایر رسانه‌ها منتشر می‌شود، سواد رسانه‌ای یک مهارت حیاتی است.
رئیس اداره تشخیص و پیشگیری از جرائم سایبری استان زنجان بیان کرد: رسانه‌ها می‌توانند افکار عمومی را شکل دهند و حتی درک ما از واقعیت را تحت تأثیر قرار دهند. بدون داشتن سواد رسانه‌ای، افراد به راحتی ممکن است تحت تأثیر اطلاعات نادرست یا جعلی قرار گیرند که می‌تواند منجر به تصمیم‌گیری‌های نادرست و حتی ترویج شایعات شود.
مقدم ابراز کرد: تسلط بر سواد رسانه‌ای نه تنها به افراد کمک می‌کند تا مصرف‌کننده آگاه‌تری باشند، بلکه آن‌ها را قادر می‌سازد تا در تولید محتوای رسانه‌ای مشارکت کنند و دیدگاه‌های خود را به شیوه‌ای سازنده و مسئولانه بیان کنند.
رسانه بخشی جداناپذیر از زندگی است
در ادامه فاطمه عباسی دبیر نهضت سواد رسانه‌ای انقلاب اسلامی استان زنجان در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری موج‌رسا با بیان اینکه رسانه بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی است، اظهار کرد: در دنیای امروز، رسانه‌ها بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی ما و فرزندانمان شده‌اند.
وی با بیان اینکه نوجوانان به دلایل مختلف از رسانه استفاده می‌کنند، اما آموزش صحیح آن‌ها برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی ضروری است، گفت: کارشناسان توصیه می‌کنند که مالکیت ابزارهای رسانه‌ای تا سن ۱۸ سالگی ضرورتی ندارد و بهتر است فرزندان فقط در ساعات مشخص از تلفن همراه والدین استفاده کنند.
دبیر نهضت سواد رسانه‌ای انقلاب اسلامی استان زنجان عنوان کرد: برای مدیریت بهتر مصرف رسانه در خانواده، افزایش سواد رسانه‌ای گامی اساسی است. والدین و مربیان با افزایش آگاهی می‌توانند آسیب‌های ناشی از فضای رسانه را کاهش دهند. این امر از طریق آموزش و آگاهی‌بخشی به والدین تحقق می‌یابد.
وی با اشاره به اینکه یکی از اصول مهم در مدیریت رسانه، توجه به زمان و مکان‌های خاص است، افزود: به‌عنوان مثال، استفاده از تلفن همراه در اتاق خواب به دلیل مشکلات سلامتی توصیه نمی‌شود. همچنین، زمان‌هایی به عنوان زمان طلایی وجود دارد که بهتر است از رسانه‌های تصویری و فضای مجازی استفاده نشود.
دبیر نهضت سواد رسانه‌ای انقلاب اسلامی استان زنجان با بیان اینکه ابتدای روز تا یک ساعت پس از بیدار شدن از خواب نباید از رسانه استفاده کرد، ادامه داد: آخر شب برای جلوگیری از اختلال خواب، یک ساعت قبل از خواب باید مصرف رسانه را کاهش داد.
عباسی با بیان اینکه در ۱۵ دقیقه اول پس از ورود به خانه، خانواده باید ابزارهای رسانه‌ای را کنار بگذارند و بر تعامل خانوادگی تمرکز کنند، گفت: هنگام دورهمی‌های خانوادگی باید رسانه را محدود کرده و به گفت‌وگو بپردازیم.
وی با اشاره به اینکه در زمان درس و آموزش، دسترسی به رسانه‌های غیرآموزشی باید محدود شود، تصریح کرد: در نهایت، مدیریت مصرف رسانه نیازمند تعهد و مسئولیت‌پذیری هم از سوی والدین و هم از سوی فرزندان است. هر فرد باید زمان، مکان، محتوا و ابزار مصرف رسانه‌ای خود را با آگاهی مدیریت کند تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.
والدین به یادگیری سواد رسانه‌ای اهتمام ورزند
در ادامه امیرحسین شکوری مدرس سواد رسانه در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری موج‌رسا با بیان اینکه با فراگیر شدن رسانه در جامعه اتفاقاتی افتاده که مردم باید نسبت به آن توجه داشته باشند، اظهار کرد: در این میان رسانه هر چه بیشتر بتواند جلب توجه کند به همان نسبت موفق عمل کرده و در واقع قدرت و ثروت زیادی تصاحب کرده است.
وی با بیان اینکه رسانه برای اینکه توجه مردم را به خود جلب کند اقدام به تولید اخبار می‌کند که این اخبار جذاب و در عین حال جعلی است، ادامه داد: با این اقدامات سعی در جذب مخاطب را دارد.
مدرس سواد رسانه با بیان اینکه رسانه‌های جعلی گاهی اوقات اقدام به تولید و نشر اخبار کذب می‌کنند و هدف اصلی آنان این است که بتوانند ذهن‌ها را به سمت و سوی دیگر هدایت کند گاهی یک خبر جعلی ۱۰ برابر بیشتر از اخباری که صحت دارد بازخورد به خود می‌گیرد و دیده می‌شود.
مدرس سواد رسانه بیان کرد: علت این امر را می‌توان اینگونه عنوان کرد که صاحبان رسانه سعی در کنترل ذهنیت مردم دارند.
مدرس سواد رسانه تأکید کرد: بهترین روش برای اینکه خود را از اخبار جعلی در امان داریم تفکر انتقادی است تا بتوان خبر را با ذهن بسنجیم و صحت یا کذب بودن آن را بتوانیم تشخیص دهیم.
وی با اشاره به اینکه نوجوانان و والدین باید به یادگیری سواد رسانه‌ای توجه ویژه داشته باشند زیرا فضای مجازی با تمام مزایای خود، خطرات قابل‌توجهی به همراه دارد، گفت: از جمله این خطرات می‌توان به انتشار اخبار جعلی، کلاهبرداری‌های اینترنتی و تأثیرات منفی بر سلامت روان اشاره کرد.
شکوری اضافه کرد: بدون داشتن مهارت‌های لازم، نوجوانان ممکن است در معرض اطلاعات نادرست قرار گرفته و تصمیمات اشتباهی بگیرند.
وی ابراز کرد: والدین نیز با یادگیری سواد رسانه‌ای می‌توانند نقش مؤثری در هدایت فرزندان خود ایفا کنند. آگاهی از نحوه تشخیص محتوای معتبر از نامعتبر و استفاده صحیح از فضای مجازی، به حفظ امنیت و رشد سالم نوجوانان کمک می‌کند. این امر نه تنها از آسیب‌های احتمالی جلوگیری می‌کند بلکه زمینه را برای استفاده مفید و سازنده از فناوری فراهم می‌آورد.
تأثیر منفی رسانه‌ها بر افزایش افسردگی
در ادامه فرزانه قاسملو کارشناس روانشناسی عمومی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری موج‌رسا با بیان اینکه در دنیای امروز، نوجوانان بیش از هر زمان دیگری در معرض رسانه‌های دیجیتال قرار دارند، اظهار کرد: شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های آنلاین تبدیل به بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی روزمره آن‌ها شده‌اند. با این حال، نبود سواد رسانه‌ای کافی باعث می‌شود نوجوانان نتوانند محتوای دریافتی را به درستی تحلیل کنند و در نتیجه، این امر می‌تواند زمینه‌ساز بروز مشکلات روحی شود.
وی با بیان اینکه وقتی که نوجوانان مهارت تفکر انتقادی برای درک تفاوت بین واقعیت و محتوای ساختگی را نداشته باشند، به‌راحتی تحت تأثیر تصاویر و پیام‌های غیرواقعی قرار می‌گیرند، گفت: یکی از مهم‌ترین تأثیرات منفی رسانه‌های اجتماعی، افزایش اضطراب و افسردگی در نوجوانان است.
وی با بیان اینکه مقایسه دائمی خود با زندگی‌های به ظاهر کامل دیگران، منجر به کاهش عزت نفس و احساس نارضایتی می‌شود، عنوان کرد: نوجوانانی که زمان زیادی را در فضای مجازی سپری می‌کنند، اغلب احساس تنهایی و انزوا را تجربه می‌کنند. این امر به‌ویژه زمانی تشدید می‌شود که آن‌ها از مهارت‌های لازم برای مدیریت زمان و استفاده صحیح از رسانه‌ها برخوردار نباشند.
کارشناس روانشناسی عمومی بیان کرد: نبود سواد رسانه‌ای مناسب موجب می‌شود نوجوانان نتوانند مرز بین استفاده سالم و اعتیاد به رسانه را تشخیص دهند.
وی با اشاره به اینکه سواد رسانه‌ای نه تنها به نوجوانان کمک می‌کند تا محتوای آنلاین را تحلیل و ارزیابی کنند، بلکه آن‌ها را به سمت استفاده مسئولانه و آگاهانه از فناوری هدایت می‌کند، تأکید کرد: با آموزش مهارت‌های تفکر انتقادی و تحلیل محتوا، نوجوانان قادر خواهند بود اخبار جعلی، تبلیغات گمراه‌کننده و محتوای زیان‌آور را شناسایی کنند. علاوه بر این، آموزش نحوه مدیریت احساسات و حفظ حریم خصوصی در فضای آنلاین می‌تواند از بروز آسیب‌های روحی جلوگیری کند.
قاسملو ادامه داد: برنامه‌های آموزشی مرتبط با سواد رسانه‌ای می‌توانند به صورت ترکیبی از آموزش در مدارس و تعامل خانواده‌ها با فرزندان طراحی شوند.
وی افزود: در نهایت، برای مقابله با مشکلات روحی نوجوانان در عصر دیجیتال، لازم است که نهادهای آموزشی و خانواده‌ها همکاری بیشتری داشته باشند. ایجاد محیطی امن برای گفتگو درباره چالش‌های فضای مجازی و تشویق نوجوانان به بیان احساسات خود، می‌تواند نقش مهمی در کاهش اضطراب و استرس ایفا کند.
کارشناس روانشناسی عمومی تصریح کرد: همچنین، فراهم کردن منابع و ابزارهای لازم برای افزایش سواد رسانه‌ای، به نوجوانان کمک می‌کند تا با اعتماد به نفس بیشتری در فضای آنلاین فعالیت کنند و از سلامت روان خود محافظت کنند.
دنیای دیجیتال امروز، یادگیری سواد رسانه‌ای در سطح دانشگاهی، نه تنها یک مهارت ضروری بلکه یک ابزار دفاعی در برابر خطرات اطلاعاتی است. با توسعه این مهارت‌ها، جامعه به سمت تفکر آگاهانه‌تر و مسئولیت‌پذیرتر حرکت خواهد کرد.
انتهای خبر/