وقتی پای گردشگری به روستا می رسد/روستاهای طرح گردشگری زنجان جهانی،رویایی و بکر

به گزارش موج رسا; بر اساس تصمیمات جلسه مورخ هفتم اردیبهشت ماه سال۱۳۹۲ دستگاه های فرهنگی کشور در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مقرر شد به منظور ارج نهادن به روستائیان عزیز و فرهنگ روستائی تعیین یک روز به نام «روز ملی روستا» به شورای فرهنگ عمومی کشور پیشنهاد شود.

 بر این اساس، طی درخواست مرکز توسعه روستایی، ۱۵ مهرماه به عنوان روز ملی روستا توسط شورای فرهنگ عمومی کشور تصویب شد. موضوع برای تصویب نهایی و درج این مناسبت در متن تقویم رسمی کشور به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال و شورای یاد شده در جلسه ۷۳۶ مورخ ۲۴ شهریور ماه سال ۱۳۹۲، ۱۵ مهرماه را به عنوان روز روستا تصویب کرد.

مصوبه مذکور توسط رئیس مرکز توسعه روستایی به استانداران سراسر کشور ابلاغ و مقرر شد اقدامات لازم از سوی مراجع ذیربط برای تجلیل از جایگاه روستائیان و روستانشینان به مناسبت این روز به عمل آید.

روز روستا فرصت مناسبی برای معرفی روستاهای طرح گردشگری محسوب می شود که قرار است نقش ویژه ای در معرفی روستاهای استان ها داشته باشند.

در واقع روستاهای هدف گردشگری از جاذبه‎های فرهنگی و تاریخی هر استانی محسوب می‎شوند که در استان زنجان نیز ۱۶ روستا به عنوان روستاهای هدف گردشگری انتخاب شده و نوروز امسال این روستاها آماده بازدید گردشگران و علاقه‎مندان به طبیعت و تاریخ شد.

یکی از ظرفیت‎های مهم این نوع روستاها داشتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری است که در استان زنجان در برخی از مناطق این موضوع برجسته‎تر است.

 

*ویر روستایی با طبیعتی منحصر به فرد 

"ویر" یکی از روستاهای هدف گردشگری زنجان است که این روستای تاریخی به عنوان یکی از روستاهای دهستان سنبل‌آباد از بخش سلطانیه محسوب می‎شود.

این روستا در نزدیکی غار «داش‌کسن» به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مجموعه غارهای استانی قرار گرفته و در یک منطقه کوهپایه‌ای زیبایی و جذابیت خاصی دارد.

این روستا معمولا دارای هوای خنک تابستان، طبیعتی زیبا و منحصر‌به‌فرد است که چشم هر بیننده‎ای را به خود جلب می‎کند، این روستای زیبا تا کنون گردشگران زیادی را به خود دیده است که از استان‎های همجوار برای تفریح و بازدید از سوابق تاریخی به آن مراجعه می‎کنند.

 

*شیلاندار روستایی پلکانی

"شیلاندر" یکی دیگر از روستاهای هدف‌ گردشگری زنجان است که در ۳۷ کیلومتری شمال شهر زنجان واقع شده است، یکی از زیبایی‎های منحصر به فرد آن معماری سنتی پلکانی شکل است که از آن جاذبه‎ای زیبا ساخته و مشرف بودن این روستا به دره‌ای سرسبز به ویژه در ایام بهار زیبایی آن را دو چندان کرده است. 

در واقع هر یک از روستاهای هدف گردشگری زنجان دارای جاذبه‎های منحصر به فردی هستند که از جمله داشتن مناطق بکر و دست نخورده به جذابیت‎های آنها افزوده است، روستاهای «قروه»، «دره‌سجین»، «خوئین»، «گلابر» و «ده‌بهار» نمونه‎های از این دست روستاهای استان زنجان محسوب می‎شوند.

 

*درسجین از نخستین زیستگاه‌های انسانی در ایران

روستای «دَرسِجین» از توابع شهرستان ابهر که پیشنیه تاریخی آن به قبل از اسلام بازمی‌گردد، به دلیل دارا بودن ویژگی‌های شاخص معماری، گویش متفاوت مردمان آن و بهره‌مندی از موهبت‌های طبیعی به عنوان یکی از روستاهای دارای بافت با ارزش در کشور معرفی شده است.

پس از گذر از راه ها به فاصله 15 کیلومتری از شهر ابهر به روستای زیبایی می‌رسیم که از جنوب و جنوب غربی به کوه دربند و از شمال غربی به کوه خلف سار محدود می‌شود.

بناهای کاهگلی روستا با ازاره‌های سنگی موجی از صفا و صمیمیت را در ذهن‌ها زنده می‌کند و درختانی که قد علم کردند و از دیوارهای گلی سایه خود را روی کوچه‌های باریک گسترانند، به میهمانان خوش‌آمد می‌گویند.

بافت قدیمی و داشتن شبکه پر پیچ و خم معابر، درسجین را در لیست روستاهای گردشگری استان زنجان قرار داده و پروژه ملی بهسازی بافت با ارزش روستای درسجین به طور رسمی افتتاح شد.

هسته اولیه روستا در محدوده میانی آن شکل گرفته و وجود آب فراوان و خاک حاصلخیز سبب شکل‌گیری این روستا شده و با توجه به اینکه منطقه ابهر و نواحی اطراف ابهررود که به زبان محلی ابهرچای نامیده می‌شود، از نخستین زیستگاه‌های انسانی در ایران محسوب می‌شود، روستای درسجین نیز از قدمت طولانی برخوردار است.

 

*روستای خوئین يكي از شگفتي هاي جهان

روستاي خوئين زنجان در 60 كيلومتر جاده زنجان، بيجار قرار گرفته است، اين روستا به دليل وجود آثار تاريخي مشابه بي ارتباط با ماهنشان نيست، در تقسيمات اداري و كشوري درحال حاضر هر كدام از اين آثار باستاني در يك منطقه قرار گرفته اند اما در گذشته همه اين محوطه هاي باستاني جزو يك منطقه بوده و تحت فرمانروايي حاكم ماهنشان بوده است.

دژمنده یا شهر زیرزمینی خوئین یک مکان زیرزمینی بی نظیر در روستای خوئین از توابع استان زنجان است که دارای دالان طولانی زیر زمینی است که اطاقهای متعددی در آن وجود دارد و تصویر بازارچه و محله‌ای را به ذهن متبادر می‌کند که گویی در زمانهای خاصی مردم از آن به عنوان محل اختفا یا پناهگاه استفاده می‌کرده‌ اند.

شهر زيرزميني دژمنده يا دژمند، اثري بسيار استثنايي است كه در دل زمين كنده شده است، معماران خبره اي كه اين شهر زيرزميني را ساخته اند همه جوانب را در نظر گرفته بودند، چرا كه در سقف هاي سنگي اين بنا منافذي تعبيه شده بود تا تهويه هوا به خوبي صورت گيرد.

همچنین درب سنگی نسبتا بزرگی که به نظر می رسد در میانه مسیر اصلی این مجموعه قرار دارد و غار را به دو بخش اصلی و فرعی تقسیم می کند،دارای کتیبه ای است که تا به امروز رمز گشایی نشده است و متخصصان زبان های باستانی کشورمان بایستی در رمز گشایی آن تلاش کنند.

كشف اين شهر زيرزميني هم در نوع خود جالب است چرا كه همين منافذ باعث شد وجود اين شهر زيرزميني فاش شود به اين ترتيب كه خانه اي در روستاي خوئين نشست كرده و درون شهر زيرزميني فرو مي ریزد، به اين شكل اهالي روستا دالان ها و اتاق هاي سنگي شهر زيرزميني را كشف مي كنند.

اين شهر زيرزميني پيچ و خم هاي زيادي دارد، شايد يكي از دلايل معماري پرپيچ و خم اين شهر اين است كه هنگام حمله دشمنان مانع پيشروي سريع آنها مي شده، براي همين ساكنان قديم خوئين مي توانستند از فرصت استفاده كرده و در اتاقك هاي تو در توي دژمند پنهان شوند.

اين بنا يكي از شگفتي هاي جهان است چرا كه در 4 متري سطح زمين ساخته شده و حدود چهار كيلومتر هم طول دارد،در اين شهر زيرزميني همه چيز حساب و كتاب دارد، منفذهايي كه براي تهويه هوا ايجاد شده در فاصله هاي مشخصي قرار گرفته اند و در مكان هايي هم شكاف هايي براي روشن شدن مسير تعبيه شده است.

 

*روستای گلابر یادگار دوران ساسانی

روستای پلكانی گلابر در شهرستان ايجرود با ۴۰ پله ساسانی، جزيره ای در وسط سد، منظره چشم نواز سد گلابر، مسجد قديمی گلابر و طبيعت زيبای آن كماكان سايبانی برای گردشگران ندارد.

 روستای گلابر در ۵۲ کیلومتری سمت جنوبی زنجان واقع شده است. در این روستا آثاری از قلعه زیبایی در بالای کوه مشرف بر روستا دیده می­ شود.در دامنه غربی این ارتفاعات تل تاریخی مسجد گلابر واقع شده که مورد حفاری قرار گرفته و مجموعه بسیار ارزشمندی از دل خاک نمایان شده است.

این مجموعه از یک مسجد و یک خانقاه تشکیل شده که احتمال دارد بقعه باشد. مسجد دارای پلان مربع نسبتا کوچکی است که دور تا دور آن تا ارتفاع ۱.۵ متری از سنگ تراورتن ساخته شده و بر روی آن اسماء جلاله و اسامی ائمه اطهار (ع) و نام حضرت فاطمه (س) همراه با نقوش اسلیمی حکاکی شده است.

در حفاری انجام گرفته در محل، اثری از نوع سقف مسجد، پدیدار نشد اما با مشاهده سنگ­ های اطراف بنا و قراین موجود و مقایسه با بناهای هم­ردیف آن چنین می­نماید که سقف ابتدایی مسجد، گنبد مدوری بوده که به لحاظ عدم انسجام سنگ ­ها فرو ریخته و در دوره ­های بعدی، سقف با تیر و تخته پوشیده شده است.

 

*روستای ده بهار رویایی و بکر

ده بهار از توابع شهرستان طارم با مختصات جغرافیایی 49 درجه و 1 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 53 دقیقه عرض شمالی، در 12 کیلومتری شهر آب بر و 90 کیلومتری مرکز استان (زنجان) واقع شده است.

روستای ده ‌بهار از شمال و شمال غرب به کوه‌‌های خرمنه سر و فوشون محدود می‌شود. رودخانه شاه‌ نشین در غرب این روستا جریان دارد و باغ‌های حواشی خود را مشروب می‌‌سازد. ده ‌بهار از سطح دریا 750 متر ارتفاع دارد و آب و هوای آن در فصل بهار و تابستان معتدل و در پاییز و زمستان سرد است.‏  غارهای پایین و بالای روستا، آرامگاه سید، تپه قره گل و باغ‌های بزرگ گردو و انار از جاذبه‌های طبیعی شاه‌نشین محسوب می‌شوند. این روستا با این که در بین کوه‌های بلندی محصور است اما زمستان آن بیشتر بارانی است تا برفی. آب و هوای معتدل و مرطوب، چمنزارهای بزرگ و چشم انداز بی نظیر کوهستانی، جنگلی بهترین دلیل استفاده شاهزاده‌ها و خان‌های قدیمی از این روستا بود که به همین علت به این روستا شاه‌نشین هم می‌گویند.

بهترین فصل بازدید از این روستا که آب و هوایی خنک و رویایی دارد بهار و پاییز است. ‏کمربندبازی، توپ آقا چی و خوانش ترانه‌های خلخالی در مناسبت‌های مختلف مانند کاشت و برداشت گندم، عروسی‌ها و برداشت محصولات سردرختی مانند گلابی، انار،گردو و سیب از مراسم و سنت‌های محلی ده بهار است. تره حلوا و فسنجان از غذاهای معروف ده بهاری‌ها است که از بیشتر گردشگران با این غذاها همراه عسل، کره محلی و شیر پذیرایی می‌کنند. برای رفتن به این روستا دو جاده وجود دارد که یکی از سمت طارم و دیگری منجیل است.‏

 

*روستای قروه متعلق به دوره سلجوقیان

روستای قروه در کنار شاهراه تاکستان به ابهر در استان زنجان واقع شده و با شهرستان ابهر 15 کیلومتر فاصله دارد و در تقسیمات کشوری جزو این شهرستان محسوب می شود. 

  این روستا دارای وضعیت طبیعی جلگه ای است و سکونت دائمی است.   منبع درآمد اصلی روستاییان از طریق کشاورزی، دامداری و باغداری است.   محصولات کشاورزی شامل انگور، گردو، بادام، گوجه فرنگی، غلات سطح زیر کشت آبی و دیم است. 

این روستا از طرف شمال بخاطر دسترسی به جاده آسفالت ابهر و تاکستان رشد بیشتری داشته است   آثار تاریخی این روستا شامل مسجد جامع، یک پل قدیمی بر روی رودخانه ابهر رود، چند آسیاب آبی و امامزاده عبدالخیر که مربوط به دوره صفویه است. 

   قروه روستای ساخته شده بر سنگی یکپارچه، منظره جالب توجه و منحصر به فرد آفریده است، این منظره شگفت انگیز در نزدیکی شهر ابهر واقع در استان زنجان خودنمایی می کند که بافت خاص این روستا هر نگاه زیبایی جویی را به خود می خواند. 

  این روستا از دو ویژگی قابل توجه برخوردار است، اول وجود مسجد جامع قروه که متعلق به دوره سلجوقیان است و تنها گنبد خانه به جای مانده است دوم وضعیت شکل گیری و ساخته شدن روستا که آثاری از اوایل دوران شکل گیری آن دیده نمی شود. 

  اگر به بافت موجود این روستا دقت شود می توان قسمت های مختلف آن را به سه دوره زمانی مختلف نسبت داد.   روستای جدید که بیشتر ساختمان های آن مربوط به 20 سال اخیر است.   این ساختمان ها، از کنار جاده آسفالت ابهر- تاکستان شروع و تا کناره ابهر رود کشیده شده که بیشتر ساختمان های این بخش دارای سقف طاق ضربی با تیرآهن هستند. 

  ساختمان های مربوط به 100 سال اخیر که بیشتر در سمت جنوبی رودخانه و در نزدیکی مسجد جامع قدیمی این روستای احداث شده اند که بخش کوچکی از آن نیز در سمت شمالی روستا واقع شده و بیشتر ساختمان های این بخش مسکونی است.

   آن بخش از روستا که بر یک صخره یکپارچه ساخته شده و دارای وضعیتی به طور کامل خاص و قابل توجه است.   به نظر می رسد قدمت این بافت به بیش از 200 سال برسد.   بدین ترتیب خانه های روستا را بر صخره طوری بنا کرده اند که دیوار خارجی خانه ها دقیقاً در امتداد دیواره قطعه سنگ به صورت عمودی قرار گیرد.

   زمانی که کل روستا ساخته شد به نظر می رسد دور تا دور روستا را دیوار کشیده اند به نوعی که تا یک ارتفاع دیواره سنگی و بقیه آن دیوار خانه های روستایی به هم چسبیده تشکیل می داده که در نتیجه نفوذ به داخل روستا ممکن نبود مگر از طریق تنها ورودی روستا که در قسمت شمال غربی آن واقع شده که ارتفاع سطح روی توده سنگی تا سطح زمین در کم ترین حالت بوده است. 

  براساس بقایای به جای مانده از روستای قدیمی قروه می توان حدس زد که در داخل این روستا حدود 29 خانه وجود داشته که از این میان 8 خانه بعد از تعمیرات متوالی که شکل قدیمی خانه ها را از بین برده مسکونی است. 

  این معماری جذاب و صمیمی از طرفی با رودخانه و از سویی دیگر با قطعه سنگ آهکی به جا مانده از دوران چهارم زمین شناسی کوارترنری آن چنان عمل می کند که گویی این معماری با طبیعت پیرامون هم زمان شکل گرفته است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان  نیز در گفت و گو با خبرنگار موج رسا، اظهار داشت:تا کنون ۱۶ روستای طرح گردشگری در استان زنجان شناسایی شده است که اقدامات لازم برای معرفی این روستاها انجام می شود.

یحیی رحمتی گفت: در کشور ۵۰۰ روستای طرح گردشگری در برنامه پنج ساله ششم توسعه شناسایی شده است.

وی با بیان اینکه برای استان زنجان نیز ۱۶ روستای طرح گردشگری معرفی شده است، تصریح کرد: بر اساس برنامه ششم توسعه باید این روستاها به عنوان روستاهای گردشگری تقویت شوند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان خاطرنشان کرد: در سال جاری تقویت دو روستای استان زنجان برای گردشگری در دستور کار است که برنامه ریزی های لازم در این زمینه انجام شده است.

رحمتی بیان داشت: روستاهای گلابر و شیت به عنوان روستاهای طرح گردشگری محسوب می شوند که تقویت زیرساخت های این روستاها مورد توجه قرار می گیرد.

وی با اشاره به اینکه ظرفیت های بخش گردشگری این روستاها برجسته سازی شده و برنامه ریزی های لازم برای معرفی این ظرفیت ها انجام می شود، ادامه داد: آثار فرهنگی و تاریخی این روستاها به منظور استفاده گردشگران معرفی می شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان با اشاره به اینکه در زمینه شناساندن این روستاها به مردم و گردشگران اقدامات لازم صورت می‏گیرد،افزود: در طرح جامع گردشگری استان زنجان ۴۸۰ جاذبه برای استان تعریف شده است که با توجه به نوع کاربرد این جاذبه‎ها و پس از غربال، ۹۸ جاذبه گردشگری در سطح بین‎المللی، منطقه‎‌ای و محلی شناسایی شده است.  رحمتی با بیان اینکه این روستاها به دلیل دارا بودن جاذبه‌های طبیعی خاص، معماری بدیع و آئین‎های سنتی خاص و زنده جزو روستاهای هدف گردشگری هستند، افزود: روستای گلابر به دلیل داشتن یکی از قدیمی‎ترین مساجد دوره سلجوقی جاذبه گردشگری است.

این مسئول بیان کرد: روستای شیت نیز دارای مناظر طبیعی بی‎همتایی است که می‎توان از آن به عنوان جاذبه گردشگری این روستا عنوان کرد.

رحمتی با اشاره به اینکه روستای ولیدر با یخچال‎های طبیعی یکی دیگر از روستاهای هدف گردشگری است، تصریح کرد: بافت معماری شیلاندر از این روستای زیبا جاذبه گردشگری ساخته است.   وی با بیان اینکه پایه اقتصادی روستاهای گردشگری بر اساس گردشگر استوار است، افزود: برنامه‎ریزی‏های لازم برای افزایش گردشگر در این روستاها با معرفی جاذبه‎ها صورت می‏گیرد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان با بیان اینکه احیای کارکرد کوچه باغ‎ها و معرفی ظرفیت‏هایی از جمله یخچال‎ها و آبشارهای طبیعی می‎تواند به معرفی بهتر این جاذبه‏های گردشگری کمک کند، تصریح کرد: احیای آداب و سنن بومی مردم منطقه نیز می‏تواند در این زمینه تاثیرگذار باشد.

رحمتی تصریح کرد: وجود قلعه ساسانی، سد «گلابر» و چشم‎اندازهای طبیعی  به این مجموعه زیبایی خاص داده است.

گفتنی است،شناخت بهتر جاذبه‎های تاریخی، مذهبی و طبیعی روستاها موجب ایجاد اشتغال و درآمد زایی در منطقه، ایجاد تعامل میان نسل‎های مختلف شهری و روستایی، یادآوری آداب و رسوم، مرمت و ساماندهی بافت‎های تاریخی و طبیعی و استفاده از آب و هوای مطبوع و توسعه فرهنگ سفرهای کوتاه گردشگری و طبیعت گردی می‎شود.

معرفی روستاهای هدف گردشگری به عنوان طرح های اکوتوریسم بر روی سایت‎های اینترنتی، چاپ بروشورها، ایجاد نمایشگاه و تهیه کتابچه‎های گردشگری روستایی می‎تواند در این زمینه تاثیرگذار باشد.//ن