وقتی چشم جهان به پایتخت شور و شعور حسینی است/از برگزاری آئین عزاداری تا طشت گذاری و تعزیه خوانی

به گزارش موج رسا; آیین های عزاداری ماه محرم همه ساله در سراسر ایران با شور و عشق خاص مردم به ابا عبدالله الحسین (ع) برگزار می شود و عاشقان آن حضرت ارادت و تجدید میثاق خود را هر سال در قالب عزاداری مستحکم تر می کنند.

این آیین های عزاداری به فراخور فرهنگ و شیوه های مرسوم هر منطقه و استانی متفاوت است و از دیرباز همواره در قالب هیات های مذهبی و راه اندازی دستجات و تکایا برگزار شده است.

در استان زنجان نیز که به عنوان پایتخت شور و شعور حسینی نامگذاری شده است آئین های عزاداری به شیوه خاص برگزار می شود.

برنامه عزاداری هشتم و یازدهم ماه محرم زنجانی ها نماد جهانی داشته و هر ساله چشم جهانیان را به خود معطوف می دارد.

عشق و ارادت زنجانی ها به سقای کربلا موجب شده تا شب تاسوعا برنامه عزاداری عظیم زنجانی ها در قالب دسته عزاداری حسینیه اعظم زنجان تبلور جهانی یابد.

در روز یازدهم ماه محرم نیز مکتب الزینب زنجان نیز در قالب دسته عزاداری بزرگ زینبیه اعظم عشق و ارادت جهانی به پیشگاه حضرت زینب (ع) ارائه می شود.

ماه های محرم و صفر در آذربایجان ماه هایی است که مردم استان به عزاداری می پردازند، دراعتقادات محلی مردم استان توسل به دسته های عزاداری برای شفای بیماران از سالار شهیدان جایگاه ویژه ای دارد.

به اعتقاد مردم منطقه دادن نذری به گهواره “علی اصغر(ع)” موجب شفای کودکان بیمار می شود و دادن نذر به ذوالجناح نیز موجب گشایش در کارها خواهد شد.

شبیه خوانی نیز از جمله آیین هایی است که معمولا در روز عاشورا در برخی از روستاهای شهرهای زنجان انجام می گیرد که این شبیه خوانی ها به نوعی بازسازی صحنه های روز عاشورا در صحرای کربلاست و چگونگی به شهادت رسیدن یاران امام حسین (ع) و خود آن حضرت است.

پخش نذورات از جمله نان فتیر، شربت، شیر داغ و حلوا در امامزاده ها مرسوم است و حتی در برخی از امامزاده ها مردم گوسفند قربانی کرده و گوشت آن را در بین دسته ها پخش می کنند.

در این خطه نوحه خوانی از اقبال بی نظیر عمومی بهره مند است ومراسم سینه زنی همراه با آواز نوحه که خود نوعی “ملودرام” حزن انگیز است، تحقق می یابد.

مردم زنجان با فرارسیدن ماه محرم الحرام با نصب پرچم های سیاه و علم های مخصوص عزاداری در مساجد، حسینیه ها و تکایا به عزاداری می پردازند.

سخنرانی پیرامون فلسفه قیام عاشورا در اغلب مساجد و حسینیه های شهر و روستاهای زنجان، سینه زنی، زنجیرزنی، روضه خوانی از شیوه های مراسم عزاداری ماه محرم در زنجان است.

آیین های عزاداری ماه محرم همه ساله در سراسر ایران با شور و عشق خاص مردم به ابا عبدالله الحسین (ع) برگزار می شود و عاشقان آن حضرت ارادت و تجدید میثاق خود را هر سال در قالب عزاداری مستحکم تر می کنند.

اطعام دادن و نذری دادن بویژه در شب های تاسوعا و عاشورا و شام غریبان از جمله سنت هایی است که هر سال در ماه محرم در استان زنجان برگزار می شود.

 

*تعزیه هنرنمایی برای تثبیت قیام عاشورا

تعزیه یکی از این سنت هاست که طرفداران زیادی دارد، هنرمندان این استان تعزیه را نوعی هنرنمایی برای تثبیت و تجلی نهضت حسینی و قیام عاشورا می دانند و معتقدند زیبایی نهضت کربلا در تعزیه ناب و اصیل متجلی می شود. تعزیه در حقیقت نوعی پیام رسانی است که برای نهادینه کردن فرهنگ عاشورا می توان از آن استفاده کرد.

برپایی خیمه نیز یادآور خیمه های امام حسین(ع) در کربلاست، اطعام دادن و نذری دادن در ماه محرم مخصوصا در شبهای تاسوعا و عاشورا به عزاداران حسینی یکی دیگر از رسوم این استان به شمار می رود.

برگزاری زیارت عاشورا، پخت حلیم و شعله زرد، تلاوت قرآن و ذکر دعا برای اعلام رسیدن ماه محرم و برگزاری مجالس روضه و عزاداری در منازل از جمله آداب خاص مردم زنجان در ماه محرم است.

تعزیه در زنجان به صورت روز شمار اجرا می شود به این صورت که شبیه خوانان هر روز ماه محرم را به یکی از یاران امام حسین (ع) مثلا حضرت علی اکبر(ع) و یا حضرت ابوالفضل (ع) اختصاص می دهند.

در ظهر عاشورا مردم محلی در زنجان با آداب و رسوم خاصی با آتش زدن خیمه ها به یاد اسیران کربلا بر سر و سینه می زنند و با حضرت زینب (س) و اسیران همدردی می کنند.

عزیمت هزاران مشتاق اهل بیت و عزادار حسینی از سراسر کشور به شهر زنجان و حضور در حسینیه اعظم سابقه بیش طولانی دارد که بر غنای عزاداری ها وسوگواری امام سوم شعیان می افزاید.

اعتقاد و باور خاص مردم به حضرت ابوالفضل العباس (ع)، علی اکبر(ع) ، علی اصغر(ع) ، حربن یزید ریاحی و زنان و کودکان سیدالشهدا(ع)، در این ایام و برگزاری آیین های ویژه سوگواری به نام آنان نمونه هایی از باورداشت های مذهبی مردم این استان است.

درروز اول این مراسم مردم مناطق مختلف با پذیرایی از عزاداران در مساجد و حسینیه ها در بعد از ظهر با تشکیل دستجات مختلف سینه زنی و خواندن نوحه پرچم های سیاه را به نشانه عزاداری سیدالشهدا(ع) به بالای سردر مساجد و گنبدهای آن نصب می کنند.

برخی از روستاها از گذشته در این دو روز پذیرای عزاداران حسینی بوده اند و همچنان با حفظ این سنت در روزهای عاشورا و تاسوعا از همه کسانی که برای عزاداری می آیند پذیرایی می کنند.

این کار به صورت عمومی صورت می گیرد و همه مردم روستا در این روز در حد مقدورات خود برای عزاداران غذا تهیه می کنند.

بعد از گذشت 1374 سال از شهادت غم انگیز امام حسین(ع) و یاران باوفایش این واقعه آن قدر شور و حرارت دارد که بعد از قرن‌ها دل عاشقان و ارادتمدارانش با شروع این ماه به لرزیدن می‌افتد.

البته تا دنیا باقی است عاشورا نیز استوار و پابرجا خواهد بود چرا که :"کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا".

آئین‌های باشکوه عزاداری با جلوه‌های خاص و معنادار از حرکت عاشورا و درسی که می‌توان از این نهضت عظیم یاد گرفت به عنوان یک نماد کلی و اساسی در برگزاری مراسم‌های عزاداری در ماه‌های محرم و صفر است.

در این میان مردمان ایران زمین به تبع آداب و فرهنگ مرسوم خودشان همزمان با شروع ماه محرم عزاداری‌های خود را آغاز کرده و به طرق مختلف عشق و ارادت خود را اثبات می‌کنند.

 

*زنجان صاحب "مدال ولایت‌پذیری و دین‌مداری" است

مردم استان زنجان نیز از این قاعده مستثنی نبوده و چه بسا پیشرو مردم ایران اسلامی در این وادی قدم گذاشته‌اند به طوری به گفته بزرگان، زنجان صاحب "مدال ولایت‌پذیری و دین‌مداری" است. 

با اینکه زنجان از نظر وسعت شهر بزرگی نیست اما سال‌هاست که در این عزاداری بیش از 200هزار نفر جمعيت شرکت می‌کنند در طی این چند روز مردم به سبب اعتقادات ، کرامات و باورهای قلبی خود، قربانی و نذوراتی به این حسینه اهدا می‌کنند.

از جنبه‌هایی حائز اهمیت این مراسم، تعداد ذبح قربانی است که حسینیه‌اعظم زنجان را به عنوان دومين قربانگاه جهان اسلام بعد از منا در مکه و نخستین قربانگاه در جهان تشیع بدل ساخته است. 

تاریخی بودن مراسم حسینیه براساس مستندات به زمان قاجار بر می‌گردد.

 

*ثبت حسینیه اعظم زنجان در فهرست میراث معنوی

بهره‌برداری از نذورات این مراسم در امور خیریه و عام‌المنفعه نیز در نوع خود بی‌نظیر است،مراسم عزاداری باشکوه حسینیه ‌اعظم زنجان که در روزهای هشتم، نهم و دهم ماه محرم برگزار می‌شود در تاریخ 15 دی ماه 87 با شماره ثبتی 10 به عنوان دهمین مورد و از جمله آیین‌های عزاداری به عنوان نخستین نمونه در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شده است. 

زینبیه اعظم زنجان یکی از قطب‌های عزاداری استان زنجان بوده و همه ساله پذیرای خیل عظیم عاشقان اباعبدالله الحسین(ع) از سراسر کشور و حتی خارج از کشور است.

در روز یازدهم محرم‌الحرام هر سال، شهر زنجان به عنوان پایتخت شور و عشق حسینی جلوه معنوی خاصی برخورد می‌گیرد و عاشقان امام حسین(ع) خود را آماده برای حضور در یک اجتماع عظیم و حماسی می‌کنند تا ندای "یاحسین" و "یا زینب" سر داده و به یاد شهید دشت کربلا عزاداری کنند.

 

*آئین طشت گذاری

آئين طشت‌گذاري يکي از قديمي‌ترين سنت‌ها و مناسک ايراني است که در آستانه ماه محرم برگزار مي‌شود.

اين مراسم سه روز پيش از آغاز محرم طي تشريفات خاص و پرشور برگزار مي‌شود.

مردم زنجان معتقدند اين سنت با الهام از اقدام سالار شهيدان و يادآور رفتار جوانمردانه امام حسين(ع) است.

براساس روايت‌ها ايشان در روز 27 ذيحجه آب مشک‌ها را در طشت‌ها ريخته و لشکر حر و اسبان سپاه او را سيراب مي‌کند.

تشت‌هايي که در اين مراسم مورد استفاده قرار مي‌گيرد از جنس برنز يا مس است.

بعد از عزاداري ريش سفيدان و عاشقان حسين (ع) در هر محله طشت‌ها را به دوش حمل کرده و وارد مسجد مي‌شوند و حاضران در مجلس به احترام آن به پا خواسته و در مقابل آنها سينه‌زني مي‌کنند و نواي الدخيل يا ابوالفضل سر مي‌دهند پس از آن ريش‌سفيدان با دور زدن در مسجد تشت‌ها را در سرجاي خود قرار مي‌دهند و طشت‌ها را از آبي که در کوزه‌ها بر دوششان حمل کرده‌اند پر مي‌کنند.

روشن کردن شمع و نوشيدن آب متبرک از اين طشت ها همراه سوگواري از اعمال اين مراسم است.

بعداز اتمام مراسم، مردم آب‌هاي موجود در تشت‌ها را به عنوان تبرک به خانه‌هايشان برده و يا بين اقوام تقسيم مي‌کنند.

 

*هيئت‌هاي زنجان

هيئت عاشوراييان زنجان، هئيت رايت‌الحسين(ع) زنجان، هيئت فاطميون زنجان،‌هيئت فاطميه زنجان و هيات محبين امام صادق(ع) زنجان از جمله هيئت‌هاي زنجان مي‌باشد.

شهرستان‌هاي ابهر، خرمدره، قيدار، هيدج، صائين‌قلعه،‌سلطانيه، سجاس، ماه‌نشان، گرماب،‌دندي، زرين‌آباد، چورزق، حلب و ...نيز به‌مانند مردم مرکز استان زنجان در اين ماه محرم سياه‌پوش شد و با عشق و ارادت در اين ماه به عزاداري مي‌پردازند.

عزاداري استان زنجان هرچند همانند ساير استان‌ها از آيين‌ها و رسم رسومات خاصي پيروي نمي‌كند ولي يكپارچه‌ بودن عزاداران واقعي اين استان آن را به عنوان پايتخت شور و شعف حسيني تبديل كرده است.//ن