چراغ خاموش سرای مَلِک زنجان+ فیلم

به گزارش پایگاه خبری_تحلیلی «موج رسا» یکی از سرا‌های زیبا با معماری بی نظیر سبک ایرانی اسلامی که در بازار سرپوشیده زنجان واقع شده، سرای ملک است. درب اصلی این بنا در بازار پایین رو بروی سرای گلشن قرار دارد که زیبایی و شکوه سبک معماری  این بنا چنان خیره کننده است، گویی وارد بهشت می‌شوید. جلوه‌گری آن انسان را مات و مبهوت خود می‌کند.

بیشتر بخوانید

• سنگینی سکوت در کاروانسرای دُخان تاریخی زنجان
• خلیج فارس بخشی از هویت تاریخی و ملی ایران است

قدمت این بنای تاریخی به دوره قاجاریه سال 1300هجری قمری می‌رسد که توسط ملک التجار ساخت این بنای تاریخی به پایان رسیده و سال 1368توسط میراث فرهنگی مرمت شده است مالکیت سرای ملک خصوصی بوده و متعلق به ورثه «خلیلیان» می‌باشد.

روزگار نه چندان دور سرای ملک برای خود پادشاهی می‌کرد و محل عبور و مرور تجار و بازرگانان بود، که هیاهوی خاصی در آن جریان داشت. یکی از سرا‌های معروف اقتصادی که برای همه مردم شناخته شده بود، این روزها سرای ملک در گمنامی به سر می‌برد و آن شور و هیجان قدیم جای خود را به سکوت داده و مانند پیرمردی بی‌کس که کنجی را اختیار کرده و منتظر مرگ است، این سرای زیبای بی‌روح رو به تخریب بوده و هیچ کس به آن توجهی نمی‌کند.

از خیابان فردوسی که وارد بازار می‌شوید تابلو سرای ملک قابل رویت است و دروازه اصلی سرا در داخل بازار واقع گردیده، بعد از دروازه وارد دالان یا راهرو می‌شوید وسط راهرو نورگیر بزرگی در سقف وجود دارد.  انتهای دالان حیاطی سرسبز و زیبا واقع شده است مانند دیگر سبک‌های دوره قاجاریه حیاط دقیقا در وسط ساختمان قرار دارد ، در نگاه اول سرسبزی و زیبایی حیاط چنان چشم‌ها را نوازش می‌دهد گویی وارد بهشت شده‌‌ای جلوه‌گری آن انسان را مات و مبهوت خود می‌کند.

داخل حیاط صندلی‌های سنگی به چشم می‌خورد که هر کدام در قسمتی از حیاط قرار گرفته است دور تا دور حیاط تعداد ۲۰حجره و چهار راهرو یا دالان واقع شده این کاروانسرا افزون بر درب ورودی اصلی که از داخل بازار است، چهار ورودی فرعی نیز دارد.

کل بنا در یک طبقه ساخته شده فقط بخش کوچکی از آن دارای زیر زمین می‌باشد و آب انبار آن نیز در راسته غربی حیاط واقع شده است. این سرای تاریخی به سبک چهار ایوان با پلان‌های مربع شکل ساخته شده ایوان شمالی مرتفع‌تر از بقیه ایوان‌ها است.

رواق‌های آن به شکل مستطیل یا نیم ستون گرد طراحی شده در این ساختمان تنها یک گنبد به چشم می‌خورد که با کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ تزئین شده است خشت و آجر از مصالح استفاده شده در این بنا است و تزئینات آن مانند دیگر بناهای دوره قاجاریه با کاشی‌هایی به رنگ زرد، فیروزه ای و مشکی جلوه نمایی می‌کند.

حیاط سرای ملک سرسبزی و زیبایی خاصی دارد و معماری آن خیره کننده و حجره‌های آن نیز زمانی محل کسب و کار مردم بود. این مکان تاریخی امروزه کاربرد چندانی ندارد و بیشتر حجره‌ها به عنوان انبار استفاده می‌شود تعدادی متروکه شده و در یکی از حجره‌ها صدای قلمزنی به گوش می‌رسد.  از ساختمان با مساحت ۸۲/۲۸۱۱ متر مربع تنها کنجی از گوشه شمال غربی حیاط صورت قدیمی خود را حفظ کرده است.

از زیبایی‌های این بنا که بگذریم وقتی با دقت داخل حجره‌ها را تماشا کنید با گذر زمان خراب شده و  چهره قشنگ خود را از دست داده است، اگر بیشتر از این غلفت شود و از این بنا حفاظت نشود متاسفانه سرای ملک، این ملک زیبای زنجان از بین رفته و تنها نام آن در تاریخ باقی خواهد ماند. با یک یا علی دست این پیر تاریخ را گرفته و بلندش کنید تا به یاد دوران جوانی شکوه و عظمت خود را به تماشا گذارد.