بازار 15 هکتاری زنجان طولانی ترین بازار مسقف کشور/ طراحی بی نظیر بازار تاریخی شهر زنجان
بازار 15 هکتاری زنجان به عنوان طولانی ترین بازار مسقف کشور محسوب می شود که به دلیل قدمت تاریخی آن، گردشگران بسیاری از آن بازدید می کنند.
به گزارش موج رسا;یکى از آثار تاریخى استان زنجان، مجموعهٔ تاریخى بازار زنجان است که از نظر غناى اقتصادى، فرهنگى و مذهبى، یکى از جالب‌ترین مجموعه‌هاى تاریخى - تجارى ایران به شمار مى‌رود.
بازار زنجان در قلب بافت قدیمى شهر و در راستاى راه‌هاى ورودى آن قرار گرفته است و از دو قسمت بازار بالا و بازار پایین تشکیل مى‌شود.
نخستین مستشرقى که بازار زنجان را در سفرنامهٔ خود توصیف کرده، «پرنس آلکسیس سولتیکف» روسى است که در سال ۱۲۱۶ هجرى قمرى از بازار زنجان دیدار کرده است.
به استناد بررسى سبک معمارى و متن‌هاى تاریخى موجود، به نظر مى‌رسد که بازار زنجان در حدود سال ۱۲۰۵ هجرى قمرى، در دورهٔ حکومت آغامحمدخان قاجار ساخته شده و در زمان فتحعلى‌‌شاه، در سال ۱۲۱۳ هجرى قمرى کامل شده است.
به مرور زمان کاروان‌سراها، گرمابه‌ها، مسجدها و راسته‌ها در اطراف آن شکل گرفته‌‌اند؛ به طورى که در سال ۱۳۲۴، همزمان با سلطنت محمدعلى‌شاه قاجار، به مجموعهٔ کاملى تبدیل شده بوده است.
در قسمت پایین بازار، علاوه بر دادوستد تولیدات محلى، از طریق دو باب کاروان‌سرا محصولات روستاها و قصبه‌‌هاى اطراف زنجان نیز به فروش مى‌رسد. کما این که پیش از توسعهٔ راه‌ها و ورود خودروهاى سبک و سنگین موتورى، تا سال‌‌هاى اخیر نیز بازارى زنده و فعال بود. امروزه این بازار به انبار کالاهاى وارداتى تبدیل شده است.
از کاروان‌سراهاى این بازار سراى ملک و سراى گلشن را مى‌‌توان نام برد که هر دو، در سال ۱۳۴۵ هجرى قمرى بازسازى و مرمت گردیده‌اند. در این مجموعه، دو مسجد به نام‌هاى آقاشیخ‌فیاض و میرزایى و هم‌چنین دو گرمابه به نام‌هاى بلورى و معینى احداث گردیده‌اند و مورد استفاده قرار مى‌‌گیرند.
قسمت بالاى بازار، از مجموعهٔ بازارهاى قیصریه، بزازها، حجت‌الاسلام، امام‌زاده و عبدالعلى‌بیگ تشکیل شده است. این بازار که از نظر تولید و عرضهٔ کالا و خدمات جنبى و وابسته بسیار متنوع است و مهم‌ترین مرکز اقتصادى و تجارى شهر محسوب مى‌شود، به هشت راستهٔ زرگرها، بزازها، کفاش‌ها، سرّاج‌ها، کلاه‌دوزها، صندوق‌سازها، رنگرزها، میوه‌فروش‌ها و جگرپزها تقسیم شده است. این تقسیم‌بندى و انسجامِ معقول و منطقى، از نظر حفظ حقوق صنفى و کنترل قیمت کالاهاى عرضه‌شده حایز اهمیت است و افکار بلند طراحان و بانیان آن را نشان مى‌دهد.
در این مجموعه نیز پنج مسجد به نام‌هاى چهل‌ستون، آقاسیدفتح‌اللّه، جامع، حجت‌الاسلام و ملا جاى گرفته است.
این مجموعه بازار با ۵۶ راه ورودى اصلى و فرعى (کوچه) به شبکهٔ ارتباطى کل شهر راه دارد. این مجموعه ۹۴۰ باب مغازه دارد و جایگاه فعالیت ده‌ها نوع شغل، اعم از تولیدى و خدماتى است.
بازار زنجان، از نظر فعالیت اقتصادى، واحد بسیار پیچیده‌اى است که با دارا بودن انواع تجارتخانه‌‌ها و افزایش مداوم سرمایه، به عنوان یک مرکز عمدهٔ تجارى، پیوسته در حال تکامل و گسترش است. توسعهٔ اقتصادى روزافزون این بازار، کاربریِ واحدهاى مسکونى پیرامون آن را به واحدهاى تجارى تغییر داده است که در صورت عدم ساماندهى، ادامهٔ آن به ارزش‌هاى تاریخى، فیزیکى و کالبدى این بازار، آسیب‌هاى جبران‌ناپذیرى وارد خواهد ساخت.
مجموعهٔ بازار زنجان در زمینى به مساحت ۱۵ هکتار احداث شده است که ۵ هکتار آن به فعالیت اقتصادى، ۷ هکتار آن براى سکونت، ۱ هکتار آن جهت اماکن عام‌المنفعه و ۲ هکتار دیگر آن براى شبکهٔ ارتباطى اختصاص یافته است.
این مجموعه، از قدیم‌الایام، محل مناسبى براى برخورد آراء و افکار اجتماعى بوده و از نظر حفظ آداب و سنن ملى و مذهبى، نقش تعیین‌کننده‌اى را ایفا کرده است.
از آنجا که شهر زنجان تابستان‌هاى گرم، زمستان‌هاى سرد و پربرف و بهار و پاییزى ناآرام دارد، کالبد و پوشش سقفى بازار طورى طراحى گردیده است که در داخل آن، تغییرات هواى بیرون احساس نمى‌شود. مجموعهٔ بازار زنجان به عنوان یک کانون مهم تجارى، تاریخى، فرهنگى و با توجه به ویژگى‌هاى معمارى و هنرى آن، پیوسته مورد توجه بازدیدکنندگان از این شهر است.
این بازار به علت ارزش‌هاى فرهنگى و قدمت تاریخى آن به شمارهٔ ۱/۴۴، در فهرست آثار تاریخى ایران به ثبت رسیده است و به همین لحاظ، ضوابط اختصاصى حفاظتى در آن برقرار شده است.
انتهای پیام/
انتهای خبر/